Op 23 juni 1961 werd het Antarctic Treaty System (Antarctisch Verdrag) van kracht. Sinds 1959 stond het open voor ondertekening. De originele ondertekenaars waren de 12 landen die actief waren in Antarctica tijdens het Internationaal Geofysisch Jaar van 1957-1958: Argentinië, Australië, België, Chili, Frankrijk, Japan, Nieuw-Zeeland, Noorwegen, Zuid-Afrika, de Sovjet-Unie, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Sinds 1961 hebben vele andere landen ook ondertekend, inclusief Nederland.
Antarctica in taartpunten
Het verdrag regelt dat Antarctica een gebied is zonder militaire activiteit, met vrijheid voor wetenschappelijk onderzoek. In 1998 werd een bepaling aan het verdrag toegevoegd dat het tot 2048 onmogelijk maakt om delfstoffen op het continent te exploiteren. Aangezien Antarctica geen enkel land toebehoort, heeft het ook geen officiële vlag.
Het Britse Halley Research Station op het Brunt IJsplateau (foto: Hugh Broughton Architects)
Er zijn echter wel degelijk territoriale claims. Argentinië, Australië, Chili, Frankrijk, Nieuw-Zeeland, Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk hebben het continent in taartpunten van ongelijke grootte verdeeld, die elkaar op verschillende plekken overlappen. De claims zijn niet officieel en worden door veel andere landen, waaronder Nederland, niet erkend.
British Antarctic Territory
Om de dag te markeren wappert vandaag de vlag van het British Antarctic Territory, officieel gevormd in 1962. Tot het territorium behoort het Antarctic Peninsula (Antarctisch Schiereiland), met een lengte van 1.300 km. De Britten hebben twee onderzoekscentra, Halley en Rothera.
Rothera Research Station, gelegen op het Antarctisch Schiereiland (publiek domein)
De vlag
Vlag British Antarctic Territory (1998-heden)
De vlag is een zogenaamde ‘ensign’-vlag, een vlag die de Britse Union Flag of Union Jack als kanton in de broekingszijde laat zien en de rest van het veld vrij laat voor een symbool of wapen. Rode en blauwe ‘ensigns’ komen heel veel voor, de rode variant wordt op zee gebruikt als handelsvlag en bij de marine. De blauwe ‘ensign’ wordt door legeronderdelen gebruikt en door veel overzeese Britse territoria.
V.l.n.r.: blue ensign, red ensign en white ensign
De Britse Antarctische vlag is echter een ongewone witte ‘ensign’, uiteraard vanwege ijs en sneeuw. De vlag is in gebruik sinds 1998 en toont het Brits-Antarctische wapen (uit 1952), een fakkel (symbool voor onderzoek) met een Britse leeuw en een keizerspinguïn als schilddragers.
Wapen van het British Antarctic Territory
Bovenop het schild, gedekt door een helm met dekkleden, is het wetenschappelijk vaartuig RRS* Discovery afgebeeld (die de blue ensign voert). *Royal Research Ship
De RRS Discovery tijdens de expeditie van 1901-1904, vastgevroren in het pakijs (publiek domein)De Britsh Antarctic Territory-vlag op het Britse Ministerie van Buitenlandse Zaken op 21 juni 2019, midwinterdag op de Zuidpool (publiek domein)
Orkney viert vandaag z’n zonnewende of summer solstice. De eilandengroep, ook bekend onder de naam Orcaden, ligt ten noorden van het Schotse vasteland en is deel van het Verenigd Koninkrijk.
Schotland met Orkney en Shetland
Doorgaans is er een viering in de avond bij de Comet Stone, niet ver van de Ring of Brodgar. De Comet Stone is een 1,75 m hoge menhir, de Ring of Brodgar een steencirkel, te vergelijken met de in het zuiden van Engeland gelegen cirkels van Stonehenge en Avebury. Geschat wordt dat het opgericht werd tussen 2500 en 2000 v. Chr. Vanaf vandaag gaan de dagen op het noordelijk halfrond weer korten en de nachten lengen.
De vlag van Orkney is er een van het Scandinavische model: een rood veld met daaroverheen een geel Scandinavisch kruis. Daaroverheen een smaller Scandinavisch kruis in blauw.
Kirkwall, de hoofdstad van Orkney (fotograaf onbekend)
Tot 2007 had Orkney een andere, onofficiële vlag. Toen in 1969 de ‘noorderburen’ van Shetland een eigen vlag invoerden, vonden twee Orcadians, Kenneth Campbell Fraser en Allan Macartney dat hun archipel niet kon achterblijven.
Links: Vlag van Shetland / Rechts: Eerste, onofficiële vlag van Orkney
Net als Shetland kozen zij vanwege de historische banden met Noorwegen, voor een Scandinavisch kruis: rood op een geel veld. Ze kozen voor deze kleuren omdat die in de wapens van zowel Schotland en Noorwegen voorkomen. Hoewel de vlag toen dus ‘bedacht’ was, bestond hij eigenlijk alleen op papier. Pas vanaf 1994 had Allan Macartney de belangstelling voor de vlag zover doen toenemen dat hij voor het eerst in productie werd genomen. Toen het ontwerp het Court of the Lord Lyon onder ogen kwam (de heraldische autoriteit in Schotland) werd de vlag afgewezen. Dezelfde kleuren en afbeelding waren namelijk al in gebruik bij een adellijke familie in Noord-Ierland.* Ondertussen was de vlag overigens nog nauwelijks in het straatbeeld verschenen. *Tevens is dit de historische vlag van de Unie van Kalmar
Kaart van Orkney
Uiteindelijk werd er in februari/maart 2007 een ontwerpwedstrijd uitgeschreven. Toen het kaf van het koren gescheiden was, bleven er vijf ontwerpen over, die inmiddels allemaal goedgekeurd waren door het Court of the Lord Lyon. Het winnende ontwerp met 53% van de stemmen, was dat van de 52-jarige postbode Duncan Tullock uit Birsay.
Net als bij de eerste vlag waren de overwegingen hetzelfde: de historische banden met Noorwegen en Schotland. In feite zijn ten opzichte van de eerste vlag de kleuren omgedraaid. Daarnaast is er een smaller blauw kruis over het gele gelegd. Opnieuw historisch juist, ondat die kleur voorkomt op de vlaggen van Noorwegen en Schotland, maar het staat tevens voor het maritieme karakter van de eilanden.
Links: Vlag van Noorwegen / Rechts: Vlag van Schotland
Dat de Groenlandse nationale dag op 21 juni valt is uiteraard geen toeval. Bij een zo noordelijk gelegen land is de langste dag qua zonlicht een goede keuze.
Nuuk, de hoofdstad van Groenland (fotograaf onbekend)
Het autonome bestuur van Groenland (onderdeel van het Deense Koninkrijk) riep deze dag in 1983 tot nationale feestdag uit. Voor de Groenlanders is dit een dagje uit, er zijn markten, feesttenten en veel vlagvertoon.
Vlagvertoon tijdens Ullortuneq in de Groenlandse hoofdstad Nuuk bij de oude haven (foto: Aningaaq R. Carlsen)
De vlag
Vlag van Groenland (1985-heden)
Tot aan 1985 werd in Groenland de Deense vlag gebruikt. Een eerste poging om tot een eigen vlag te komen was er in 1973 toen er door vijf Groenlanders uit eigen beweging een ontwerp gemaakt werd. Het ging om een vlag van het Scandinavische model: donkergroen met een blauw omkaderd wit kruis.
Het ontwerp uit 1973
Het leidde tot meer ontwerpen, die in februari 1974 werden gepubliceerd in de twee keer per week verschijnende Atuagagdliutit. De krant nodigde lezers uit te stemmen op de 11 vlaggen, waartussen ook de aloude Deense vlag de Dannebrog stond, plus het vlagontwerp uit 1973. Op één vlag na, waren het allemaal variaties op het Scandinavische model. De vlag van Denemarken bleek het populairst bij de lezers, dus dat bleek voorlopig einde oefening.
Nadat Groenland een autonoom onderdeel was geworden van het koninkrijk in 1978, kwam er weer beweging in de vlaggenkwestie. De Groenlandse regering riep op tot het indienen van ontwerpen. Er kwamen er 555, waarvan 293 door Groenlanders zelf.
Desondanks kwam men er niet uit en deed men een nieuwe oproep. Uiteindelijk hield men twee ontwerpen over. De huidige vlag kreeg 14 stemmen, terwijl het andere ontwerp, van Sven Tito Achen (1922-1986), een Scandinavisch kruis in groen en wit, er elf kreeg. De vlag werd voor het eerst gehesen op 21 juni 1985.
De vlag bestaat uit twee horizontale banen in wit en rood. Iets links van het midden is een cirkel geplaatst, de bovenkant rood, de onderkant wit. De vlag is een ontwerp van Thue Christiansen (1940), een Inuit, leraar,kunstenaar en politicus.
De vlag wordt door de Groenlanders aangeduid met de naamErfalasorput,wat zoveel betekent als ‘onze vlag’. Volgens Christiansen staat de witte baan voor de gletsjers en het grotendeels witte oppervlak van Groenland. De rode baan staat voor de oceaan. De rode helft van de cirkel staat symbool voor de zon, waarvan de helft inmiddels onder de horizon is verdwenen. De witte helft van de cirkel representeert het pakijs en de ijsbergen.
Afgelopen weekend was er een tweedaagse top in Bürgenstock, Zwitserland met als belangrijkste onderwerp om de mogelijkheden af te tasten hoe de door Rusland begonnen oorlog te beëindigen.
Hoewel er 92 landen bij de top aanwezig waren ontbrak Rusland, wat geen verbazing wekte, want het land was niet uitgenodigd. Ook China liet verstek gaan. Bij afwezigheid van deze twee landen waren de verwachtingen van belangrijke vooruitgang in dit stadium laag.
President Zelensky’s binnenkomst bij de Oekraïne-top (screenshot)
President Zelensky zei dat Oekraïne de diplomatie een kans wil geven en wil laten zien dat gezamenlijke inspanningen oorlogen kunnen stoppen. “Ik geloof dat we er getuige van zullen zijn dat hier op de top geschiedenis wordt geschreven. Moge er zo snel mogelijk een rechtvaardige vrede tot stand komen”, zei hij.
De Zwitserse president en gastvrouw Viola Amherd en haar Oekraïense collega Zelensky bij het begin van de top, Zelensky’s rechterhand Andrij Yermak zit aan zijn andere zijde (vol in beeld tussen de presidenten: de vlag van Andorra) (screenshot)
Zijn rechterhand Andrij Yermak veegde de afwezigheid van China terzijde en suggereerde dat wanneer een gezamenlijk plan voor vredesbesprekingen klaar is, dit aan Rusland zou kunnen worden gepresenteerd. “Wij denken dat dit tijdens de tweede top op het niveau van de leiders kan gebeuren”, zei hij.
Overzicht van de zaal in Bürgenstock, waarbij 92 landen aanschoven (screenshot)
Vrijdag beweerde de Russische president Poetin dat hij zou instemmen met een staakt-het-vuren als Oekraïne troepen zou terugtrekken uit de vier regio’s die Rusland gedeeltelijk bezet en beweert te hebben geannexeerd middels een volksraadpleging (die frauduleus verliep).
Ook in ‘kleiner comité’ werd er vergaderd, voorafgaand aan een gesprek met de Amerikaanse delegatie poseren vice-president Kamala Harris en president Zelensky (screenshot)
De Italiaanse premier Giorgia Meloni noemde het plan van de Russische president ‘propaganda’, die feitelijk suggereerde dat Oekraïne ‘zich uit Oekraïne moet terugtrekken’. De Duitse bondskanselier Olaf Scholz deed het voorstel af als een ‘dictatoriale vrede’. De Britse premier Rishi Sunak beschuldigde de Russische president ervan “een vals verhaal” te vertellen over zijn bereidheid om te onderhandelen. Hij voegde eraan toe dat landen die Rusland helpen met wapenvoorraden “aan de verkeerde kant van de geschiedenis staan”.
Voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen aan het woord tijdens de top (screenshot)
Voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, zei dat “het bevriezen van het conflict vandaag met buitenlandse troepen die Oekraïens land bezetten geen oplossing is”. “In feite is het een recept voor toekomstige agressieoorlogen”, voegde ze eraan toe.
President Zelensky stond de pers te woord na de top (screenshot)
Door Oekraïne werden de voorwaarden van Poetin voor een staakt-het-vuren door Oekraïne bestempeld als ‘aanstootgevend voor het gezond verstand’.
Een wel héle grote groepsfoto van de deelnemers aan de tweedaagse top (screenshot)
Van de 92 vertegenwoordigde landen ondertekenden slechts 84 het slotcommuniqué waarin de territoriale integriteit van Oekraïne en het recht van Oekraïne om niet binnengevallen te worden, werden bevestigd. Saoedi-Arabië, India en Zuid-Afrika behoorden tot de landen die zich van stemming onthielden.
Zoektocht naar nieuwe rekruten
In de zoektocht naar verse manschappen wordt in Oekraïne inmiddels nadrukkelijk gekeken naar veroordeelde criminelen, een tactiek die Rusland al na enkele maanden oorlog hanteerde. Vorige maand keurde het Oekraïense parlement een nieuwe wet goed, waarin geregeld wordt dat bepaalde veroordeelde criminelen zich voor het leger kunnen aanmelden.
Zjytomyr strafgevangenis No.8 in Zjytomyr (screenshot)
Het gaat hierbij om dieven, drugsdealers en fraudeurs, maar ook enkelvoudige moordenaars komen in aanmerking. Voor wie de wet niet is bedoeld: meervoudige moordenaars, plegers van een “uitzonderlijk gruwelijke moord”, daders van seksueel geweld en personen die de veiligheidswetten hebben overtreden.
Een slaapzaal in Lychakiv Strafgevangenis No.30 in Lviv (fotograaf onbekend)
Volgens Oekraïne hebben inmiddels reeds bijna 4.700 gevangenen interesse getoond in dit programma. Van die 4.700 zijn er inmiddels 2.750 vrijgelaten om te beginnen met militaire training. De vrijlating gaat wel onder voorwaarden: tot het einde van de oorlog moeten ze in frontlinie-brigades dienen. Hun vrijheid krijgen ze pas als de oorlog wordt beëindigd, het strafblad wordt echter niet gewist. Oekraïne hoopt op deze manier minimaal 5.000 gedetineerden te kunnen rekruteren.
De beruchte Oleksiivska Strafgevangenis No. 25 in Charkov (fotograaf onbekend)
Volgens minister van Justitie Denys Maliuska is de vrijlating slechts een deel van het motief om deel te willen nemen: veel gedetineerden “willen hun land beschermen en een bladzijde omslaan”. Wat ongetwijfeld ook meespeelt, maar waar de minister niet van repte, zijn de erbarmelijke omstandigheden in Oekraïense gevangenissen, tot martelingen aan toe.
Denys Maliuska (1981), de Oekraïense minister van Justitie (fotograaf onbekend)
Naast het “gedetineerden-programma” is Oekraïne middels speciale mobilisatie-eenheden ook actief op zoek naar mannen die de legerdienst proberen te ontlopen door zich niet te registreren. Zo zijn er berichten over letterlijke zoektochten van deze eenheden in winkelstraten, supermarkten en treinstations. Zelf op huwelijksfeesten komen ze in actie. Mannen die op deze wijze worden “ontdekt” worden onmiddellijk meegenomen, in bussen gezet en naar rekruterings-centra gebracht.
De vlag van Oekraïne bestaat uit twee even brede horizontale banen van blauw en geel.
Er zijn voldoende aanwijzingen dat de kleuren blauw en geel van de vlag ver terug gaan, zelfs tot de 15e eeuw. De kleuren gaan er echter pas echt toe doen wanneer de twee keizerrijken waar Oekraïne onderdeel van uitmaakte (het Russische en het Oostenrijks-Hongaarse), ophouden te bestaan.
Ook in 1918/1919 lag Oekraïne (toen de West-Oekraïense Nationale Republiek) onder vuur, zoals op deze prent wordt weergegeven: een Russische bolsjewiek in het noorden, een Rus van het Witte Leger (anti-sovjet) in het oosten met de Russische vlag met dubbelkoppige adelaar, een Poolse soldaat (liggend) naast een Hongaarse (in het rood) in het westen en twee Roemeense soldaten in het zuiden; we zien in het midden een vroege afbeelding van de Oekraïense vlag, de tekst onderin luidt “Wereldvrede in Oekraïne” (publiek domein)
De West-Oekraïense Nationale Republiek gebruikt tussen 1918 en 1919 de blauw-gele vlag. De vlag wordt gecontinueerd bij het samengaan van de twee Oekraïnes tot de Oekraïense Staat.
Tot aan 1949 heeft Oekraïne als Russische sovjet-republiek verschillende variaties van egaal rode vlaggen met de letters YCCP (Ukrayinskaya Sotsialisticheskaya Sovetskaya Respublika – oftewel Socialistische Sovjet Republiek Oekraïne) erop.
In 1949 krijgen alle Russische republieken een vlag-‘make-over’, variaties op de vlag van de Sovjet-Unie met eigen accenten. Die van Oekraïne heeft een blauwe balk aan de onderkant.
De grootste Oekraïense vlag meet 40 x 60 meter en weegt 300 kilo, hier zijn we die vlag vóór de oorlog in Charkov (fotograaf onbekend)
Vanaf 1990, dus nog vóór de onafhankelijkheid, wordt de blauw-gele vlag her en der al aarzelend waargenomen. Met het opnieuw zelfstandig worden, wordt de vlag officieel ingevoerd. Wettelijke status krijgt de vlag op 28 januari 1992. De eerste vlag die ooit boven het Verchovna Rada (het Oekraïnse parlement) wapperde is nu in het parlementsmuseum te zien.
Het blauw in de vlag symboliseert de hemel, het geel de uitgestrekte tarwevelden.
Vandaag een historische vlag uit Scandinavië, van de Unie van Kalmar. Dit samenwerkingsverband bestond tussen 1397 en 1523 en was een personele unie in Scandinavië tussen de koninkrijken Denemarken, Zweden en Noorwegen onder één monarch.
Een kaart van het gebied laat zien dat het om een enorm gebied ging: Tot Denemarken behoorden ook Sleeswijk Holstein (nu Duits) en Skåneland (het zuidwesten van Zweden), tot het Zweedse grondgebied hoorde ook een deel van het tegenwoordige Finland. Het Noorse grondgebied echter was het grootst: naast het eigen land, behoorden ook verschillende overzeese gebieden tot het Noorse rijk: Groenland, IJsland, de Faeröer, plus Shetland- en Orkneyeilanden ten noorden van Schotland.
De 126 jaar dat de drie landen verenigd waren in de Unie, verliepen niet zonder problemen en er waren verscheidene interrupties en schermutselingen. De landen waren legaal nog steeds onafhankelijk, maar naar buiten toe werd er zoveel mogelijk als eenheid geopereerd. Maar waar kwam dit modern klinkende idee vandaan?
Aanloop
Hoe de Unie tot stand kwam is een redelijk gecompliceerd verhaal, dat alle elementen van een echte soap in zich heeft. Brein achter de Unie van Kalmar was de Deense Koningin Margrethe I. De Noord-Duitse expansie onder leiding van de invloedrijke Hanzesteden was haar een doorn in het oog. Om hieraan weerstand te kunnen bieden vatte het idee van een Scandinavische unie bij haar post.
Ongedateerd schilderij van Margrethe I (1353-1412) door een onbekende schilder (Collectie National Museum, Stockholm)
Margrethe was in 1363 getrouwd met Haakon VI van Noorwegen, toen zij 10 jaar oud was en hij 23. Dat lijkt bizar, maar er werd strategisch getrouwd en naar leeftijden (laat staan liefde) werd niet gekeken. Haakon werd twintig jaar eerder, in 1343, toen hij 3 jaar oud was, ‘medekoning’ met zijn vader Magnus IV en in 1362 werd hij ‘medekoning’ van Zweden. Toen hij dus in 1363 trouwde met de 10-jarige Margrethe van Denemarken, was er via hem al een link tussen Denemarken, Noorwegen (met zijn vele overzeese gebieden) en Zweden (waartoe ook een deel van Finland behoorde).
In 1364 verloren Haakon en zijn vader Magnus de Zweedse troon aan de Duitse Albert von Mecklenburg, die na aandringen van de Zweedse adel (bij wie Magnus niet populair was) en verschillende Hanzesteden, het vader en zoon-koppel versloeg.
Olaf
Vader Magnus overleed in 1374 en zijn zoon Haakon zes jaar later in 1380, op 40-jarige leeftijd. Margrethe bleef als weduwe achter met haar 10-jarige zoon Olaf. Officieel erfde Olaf dus de troon van Denemarken en Noorwegen (en die van Zweden, maar daar zat Albert inmiddels op), maar omdat hij nog minderjarig was, trad Margrethe als regentes op. Steun van de adel was essentieel, maar door grond en kastelen te beloven aan de edelen, wist ze een meerderheid achter zich te krijgen. Olaf overleed echter onverwacht op 16-jarige leeftijd in 1387, dus zat Margrethe naast haar verdriet ook met een probleem.
Erik van Pommeren
Niet voor één gat te vangen, adopteerde ze haar 5-jarige neefje Erik van Pommeren, een kleinzoon van haar oudere zus Ingeborg, als haar eigen zoon. In Zweden ondertussen, wankelde de troon van Albrecht von Mecklenburg, hij overlaadde zijn Duitse vrienden met burchten en kastelen en dat zat de Zweedse adel absoluut niet lekker.
Beeltenis van Albrecht III (±1338-1412), hertog van Mecklenburg, koning van Zweden op zijn graftombe in de Munster van Bad Doberan (Duitsland) (publiek domein)
In 1388 werd hij afgezet en droeg de adel de macht over aan Margrethe. Albrecht gaf zich echter niet zo maar gewonnen en trok een jaar later ten strijde, maar werd verslagen door de troepen van Margrethe. Vanaf dat moment had Margrethe de macht in zowel Denemarken, Noorwegen en Zweden (en daarmee een deel van Finland).
Standbeeld uit 1961-65 van Axel Poulsen (1887-1972) van Koningin Margrethe I met haar neefje Erik van Pommeren in Viborg (Denemarken) (publiek domein)
Als ‘voorschot’ op wat nog komen ging, werd Erik van Pommeren in 1389 (toen hij zeven jaar oud was) tot koning van Noorwegen uitgeroepen. In 1396, werd hij tevens koning van Denemarken en Zweden, al die tijd regeerde zijn oudtante Margrethe.
Het officiële document uit 1397 van de kroning van Erik van Pommeren als koning van Denemarken, Noorwegen en Zweden (foto: Tom Jersø)
Een jaar later, op 17 juni1397, werd hij in Kalmar (in het zuiden van Zweden) officieel gekroond, vijftien jaar oud. Op deze dag werd ook de Unie van Kalmar in het leven geroepen, die de koninkrijken met elkaar verenigde onder één vorst, Erik van Pommeren, vandaag 625 jaar geleden* *) Doordat de drie koninkrijken in het verleden allemaal al koningen met de naam Erik gehad hadden, had Erik van Pommeren verschillende Romeinse cijfers achter zijn naam: zo was hij Erik VII in Denemarken, Erik III In Noorwegen en Erik XIII in Zweden.
De kroning van Erik van Pommeren als koning op 13 juni 1397, met links prominent in beeld Margrethe I, kleurenlitho uit 1898 door Rasmus Christiansen (1863-1940) (publiek domein)
De eigenlijke machthebber echter, was (nog steeds) zijn adoptiemoeder Margrethe, die daarmee de machtigste vrouw in Europa werd, hoewel dat een publiek geheim was.
De Unie van Kalmar
De uniebrief of oprichtingsdocument van de Unie van Kalmar, gedateerd 17 juni 1397, in tegenstelling tot de koningsbrief zien we dat hier de oorspronkelijke zegels onderaan het document zijn verdwenen (foto: Tom Jersø)
De uniebrief uit 1397 werd mede ondertekend door 67 edelen, bisschoppen en andere geestelijken uit Denemarken, Zweden en Noorwegen. Er stond onder meer in: ‘Een bestendige, onverbreekbare eenheid, vrede en bondgenootschap, zodanig dat de rijken nooit meer gescheiden worden, zo God het wil.’ Verder werd bepaald dat de koning altijd begeleid moest worden door leden van alle drie de rijksraden, waar hij ook verbleef. Dit moest ervoor zorgen dat de belangen van de drie koninkrijken altijd behartigd werden.
Zoals gezegd was het Margrethe naast haar dynastieke belangen ook te doen om een tegenwicht te kunnen bieden aan de Noord-Duitse expansie van de succesvolle Hanzesteden. Met een verenigd blok van alle Scandinavische landen, kon ze een grotere vuist maken en kon men niet om dit machtsblok heen.
Koningin Margrethe I, afgietsel van een albasten buste uit het Sankt Annen Museum in Lübeck, wellicht vervaardigd door Johannes Junge als voorbereiding op haar beeltenis op haar tombe (fotograaf onbekend)
Zelfs na het volwassen worden van Erik van Pommeren in 1400, bleef de situatie zoals-ie was: Margrethe bleef stug doorregeren, hoewel Erik in naam koning was. Dat Margrethe zich als vrouw zich zo kon laten gelden, is opmerkelijk, gezien de normaliter onderdanige positie van vrouwen ten opzichte van mannen. Uit beschrijvingen komt ze naar voren als een knappe verschijning, met donker haar, donkere ogen en een ‘intimiderende blik’, waarbij ze een ‘aura van absoluut gezag’ uitstraalde. Ze was zeer energiek, doortastend en zeer autocratisch. Daarnaast wordt ze ook beschreven met termen als wijs, diplomatiek en vriendelijk.
Beeltenis van Koningin Margrethe I (1353-1412) op haar tombe in de Kathedraal van Roskilde (publiek domein)
Zo wist ze zich kennelijk vrij moeiteloos te handhaven. Haar dood in 1412, toen ze 59 jaar oud was, moet vrij plotseling geweest zijn, hoewel niet 100% zeker is waaraan ze overleed. Mogelijke scenario’s zijn: de pest of vergiftiging door Erik van Pommeren.
Koning Erik had nu ‘het rijk alleen’ en nam de leiding van de Unie van Kalmar over. Na een aantal impopulaire oorlogen (en daardoor invoering van hogere belastingen) kwamen de Zweedse en Deense boeren in opstand, en in 1439 werd de kinderloze Erik van Pommeren afgezet.
Erik I (1382-1459), hertog van Pommeren, koning van Denemarken, Noorwegen en Zweden, ongedateerd olieverfportret door een onbekende schilder (Collectie Nationaal Museum, Stockholm)
Vervolgens werd Christiaan van Beieren als koning gekozen door de adel, maar het kwam daarna eigenlijk niet echt meer goed tussen de verschillende koninkrijken (en dus ook niet met de Unie van Kalmar). Het was een komen en gaan van koningen (na Christoffel van Beieren waren dat Christiaan I, Johan en Christiaan II) en veldtochten, belegeringen en oorlogen.
Christiaan II (1481-1559), koning van Denemarken, Noorwegen en Zweden, schilderij uit circa 1523-1530 door Lucas Cranach de Oude (1472-1553) (Collectie Museum der bildende Künste, Leipzig)
Toen de Deense Koning Christiaan II (officieel dus ook koning van de Unie) een aantal Zweeds edelen en geestelijken van ketterij beschuldigde, liet hij hij 82 van hen executeren op 8 en 9 november 1520, een gebeurtenis die de geschiedenis inging als het ‘Stockholms bloedbad’. De executies leidden tot een massale opstand, en al een jaar later raakte de koning Zweden kwijt. Op 5 juni 1523 liet de Zweedse rebellenleider Gustav Vasa zich tot Zweeds koning kronen.
Gustav Vasa (1496-1560), koning van Zweden, ongedateerd portret uit 1557/58 door een onbekende schilder (Collectie Gripsholms Slott, Zweden)
Met het uitroepen van Vasa als koning van Zweden kwam er eind aan 126 jaar Unie van Kalmar. Op papier bestond de Unie nog tot 1536, maar het functioneerde niet meer als voorheen. In 1536 ‘verlaagde’ de Deense koning Noorwegen tot een Deense provincie. De Noorse overzeese gebieden IJsland, Groenland en de Faeröer werden het bezit van de Deense Kroon, waarmee zelfs op papier de Unie ophield te bestaan.
Wapen
Voordat we naar de vlag gaan eerst iets over het wapen. Erik van Pommeren gebruikte in zijn tijd als koning van de verenigde koninkrijken in de Unie van Kalmar een zegel met de verschillende wapens van zijn rijk en we zien het hieronder afgebeeld. Naar aanleiding van dit wapen heeft de heraldicus Alain Thébault in 2014 een reconstructie gemaakt hoe zijn wapen eruit gezien zou kunnen hebben.
Interessant is ook een 16e eeuws wandtapijt, waar Erik op is afgebeeld, waarbij zijn wapen onderin wordt weergegeven.
“Erik, de 9e Prins van Pommeren”, wandtapijt uit circa 1581-84, uit een serie waarvan er nog 15 zijn overgebleven, met de beeltenis van Deense vorsten, gemaakt door Nederlandse wevers in Helsingør, naar tekeningen van de Vlaming Hans Knieper (?-1587) voor Kasteel Kronborg, op de achtergrond Deense schepen, aan zijn voeten een kroon en scepter, daaronder een wapenschild, dat we hieronder vergroot zien weergegeven (Collectie Nationalmuseet, Kopenhagen)Hier zien we het wapen in detail: het is verticaal gehalveerd, met links (heraldisch rechts) drie gouden kronen op een blauw veld, die we kennen als het wapen van Zweden, maar in dit geval waarschijnlijk voor de de drie koninkrijken uit de Unie van Kalmar staan, rechts (heraldisch links) zien we de klimmende griffioen van Pommeren (Collectie Nationalmuseet, Kopenhagen)
De vlag
Vlag van de Unie van Kalmar (1397-1523)
Zoveel als we over de Unie van Kalmar weten (bovenstaande tekst is nog maar een fractie wat er over te vertellen valt), zo weinig weten over de vlag! Toch zien we haar hierboven: een gele vlag met een rood Scandinavisch kruis.
Probleem is dat de unievlag nergens afgebeeld is, laat staan dat er één bewaard is gebleven.
Aan de priesters van Vadstena schrijft Koning Erik: “…rykins/rykens baner swa som ær eth røth kors oppa eth gulth fiæld”, dus “de vlag van de rijken” (meervoud), zijnde “een rood kruis op een gouden (of geel) veld”. De priesters van Kalmar laat hij het volgende weten:“…rikesens baneer swa som ær eth røth kors vti eth gult feld”, wat in iets andere bewoordingen dezelfde omschrijving geeft.
En daar moeten we het mee doen!
Dank aan Jan Oskar Engene uit Noorwegen, die me de citaten van Koning Erik toespeelde, oorspronkelijk gepubliceerd in Heraldisk Tidsskrift, No. 76, 1997, p. 245, in een artikel van Nils G. Bartholdy.
Íslenski þjóðhátíðardagurinn is de IJslandse Onafhankelijkheidsdag. Op 17 juni 1944 kreeg IJsland zijn onafhankelijkheid van Denemarken en sindsdien is de 17e juni een IJslandse feestdag.
Affiche voor de viering van Íslenski þjóðhátíðardagurinn (publiek domein)
Het is een dag met parades, veel vlaggen en speeches, maar daarna is het muziek wat de klok slaat, dansen en/of picknicken.
Eén van de vele vlaggenparades van 17 juni (fotograaf onbekend)
De vlag
Vlag van IJsland (1913/1915-heden)
De vlag is van het Scandinavische model. Het veld is blauw met daarop een wit Scandinavisch kruis, waar binnenin dan weer een rood kruis.
De oorsprong van de vlag is terug te voeren tot 1897. Als overzees gebiedsdeel van Denemarken werd de Deense vlag ook in IJsland gebruikt. Op 13 maart 1897 echter deed de dichter Einar Bendiktsson een voorstel in het dagblad Dagskrá om een eigen vlag in te voeren: een blauwe vlag met een wit Scandinavisch kruis, net als de kleuren van het IJslandse wapen.
Links: Ongedateerde foto van Einar Benediktsson (1864-1940) (publiek domein) / Rechts: Hvítbláinn, Benediktsson’s ontwerp voor een IJslandse vlag (1897)
Het voorstel voor deze vlag sloeg aan bij de bevolking, zeker bij groepen die onafhankelijkheid van Denemarken nastreefden, maar de Deense Koning Christiaan IX verzette zich tegen dit ontwerp, dat volgens hem teveel leek op de marinevlag van Griekenland.* Onder de naam Hvítbláinn (‘de wit-blauwe’) leidde de vlag een min of meer ondergronds bestaan. Het duurde tot 1913, na een een veelbesproken incident met de Hvítbláinn, dat de discussie voor een eigen vlag weer op stoom kwam. *De uit 2005 daterende vlag van de Shetlandeilanden is vrijwel gelijk aan deze vlag
Een origineel exemplaar van Hvitbláinn (CollectieNationaal Museum van IJsland (Þjóðminjasafn Íslands))
Het vlag-incident van 1913
Dit vlag-incident was op de ochtend van 12 juni 1913. Die dag was het weer zodanig mild dat verscheidene mensen op het water waren te vinden. Onder hen de 21-jarige Einar Pétursson, die in de haven van Reykjavík in een sloep rondroeide met de Hvítbláinn op de achterkant van de boot.
Niets schokkends zou je denken, maar het was tegen het zere been van kapitein Rudolf Rothe van de Islands Falk, een vaartuig van de Deense kustwacht, naar we mogen aannemen omdat deze vlag door de Kroon was verboden.
Bronzen borstbeeld van Einar Pétursson (Collectie Nationaal Museum van IJsland / Þjóðminjasafn Íslands)
Pétursson werd gearresteerd en de vlag in beslag genomen. Het nieuws van de arrestatie ging vervolgens als een lopend vuurtje door de toen nog kleine hoofdstad. De verontwaardiging was dermate groot, dat Reykjavíkers de straat opgingen met de Hvítbláinn, of er alsnog één kochten of snel in elkaar flansten en zich bij de haven verzamelden.
De Islands Falk, met de Deense vlag, model zwaluwstaart op de achtersteven (1906-1943) (publiek domein)
Toen de Islands Falk aanlegde en de kapitein van boord ging om de zaak af te handelen, zag hij zich geconfronteerd door een zee van blauw-witte vlaggen, die een soort ‘erehaag’ vormden. De vlaggen werden dermate laag gehouden dat Rothe moest bukken om verder te kunnen. Andere stadsbewoners waren inmiddels druk bezig her en der Deense vlaggen te verwijderen. Pétursson werd vrijgelaten en hij liet er geen gras over groeien en toog ’s middags naar de IJslandse autoriteiten en diende een klacht in tegen de kapitein.
De middag van 12 juni 1913: groepjes mannen varen rond in de haven van Reykjavik, rijkelijk voorzien van Hvítbláinn-vlaggen (uit: Sjömadurinn)
Dezelfde middag togen groepjes jonge mannen naar de haven om er in bootjes rond te varen met meerdere exemplaren van Hvítbláinn. ’s Avonds was er een burgerbijeenkomst, waarbij nogmaals duidelijk werd dat de stadsbewoners het hier niet bij zouden laten zitten. Hierna ging het balletje voor een eigen vlag weer rollen.
Nog in 1913 liet Koning Christiaan X per Koninklijk Besluit bekendmaken dat IJsland het recht had een eigen vlag te voeren, maar alleen op land en in de territoriale wateren rond het eiland, maar tevens dat een toekomstig ontwerp wel door de Kroon goedgekeurd diende te worden. Op 30 december 1913 werd een vlagcommissie ingesteld o.l.v chirurg Guðmundur Björnsson.
In een advertentie in acht verschillende IJslandse kranten riep het comité het publiek op om voor het einde van maart 1914 vlagontwerpen op te sturen naar het huisadres van de voorzitter. Dat leverde 46 inzendingen op van 35 verschillende mensen. Daarnaast ontving het comité ook een aantal petities om de al afgekeurde blauw-witte vlag (Hvitbláinn) te handhaven.
Van die 45 ontwerpen vielen er in de eerste ronde al 17 af, zodat er 28 overbleven. Uit deze 28 kwamen er 2 bovendrijven, waaruit uiteindelijk gekozen moest worden en die zien we hieronder afgebeeld.* *Voor de overige 26 ontwerpen: zie het einde van dit artikel
Links: Het niet gekozen ontwerp uit 1913 door een anonieme ontwerper / Rechts: Winnend ontwerp van de IJslandse vlag van 1913 (ontworpen in 1906 door Matthías Þórðarson), maar pas ingevoerd in 1915
Het eerste ontwerp was een witte vlag met een lichtblauw omkaderd wit Scandinavisch kruis, waarop een kleiner Scandinavisch kruis in dezelfde lichtblauwe kleur. Het tweede ontwerp herkennen we als de huidige IJslandse vlag, zij het met een lichtere tint blauw. Deze twee ontwerpen gingen vervolgens naar het IJslandse parlement, de Alþingi, waar na de nodige discussie een voorkeur werd uitgesproken voor de rood-wit-blauwe vlag.
Het vijfkoppige vlagcomité met voorzitter Guðmundur Björnsson (een chirurg) op de voorgrond, de andere leden: Þórarinn Þorláksson (schilder), Ólafur Björnsson (hoofdredacteur), Jón Jónsson Aðils (academicus), en helemaal rechts Matthías Þórðarson (Nationaal Museum voor Oudheden én ontwerper van de IJslandse vlag), het winnende ontwerp zien we achter de twee heren in het midden (publiek domein)
Dit ontwerp, was overigens al ouder was dan 1913. Ontwerper was Matthías Þórðarson, die de vlag al op 27 september 1906 als mogelijke nieuwe vlag presenteerde bij de studentenvereniging Stúdentafélag Reykjavíkur. Enigszins curieus is dat Þórðarson zelf in het vlagcomité zat!
Matthías Þórðarson (1877-1961), ontwerper van de IJslandse vlag (publiek domein)
Discussies
Einde verhaal zou je denken, maar dat was bepaald niet het geval! Eindeloze discussies over de vlag volgden in beide Huizen van het IJslandse Parlement, het Alþingi, waar uiteindelijk een voorkeur werd uitgesproken voor de rood-wit-blauwe vlag. Vervolgens gingen de twee ontwerpen naar Koning Christaan X, die het laatste woord had en moest beslissen of hij de voorkeur van de IJslanders zou volgen. Maar hij bleek niet enthousiast bij het idee van een vlag voor IJsland, ondanks zijn eerdere toezeggingen. Uiteindelijk kreeg het ontwerp van de rood-wit-blauwe vlag na lange tijd de goedkeuring van de koning op 19 juni 1915, nadat hij precies hetzelfde ontwerp op 30 november 1914 afgeschoten had.
Op 17 juni 1944, vandaag 80 jaar geleden, werd IJsland definitief onafhankelijk en op dezelfde dag werd de vlag nog eens officieel bevestigd, waarbij de blauwe kleur om onbekende redenen geleidelijk steeds iets donkerder werd. Vanaf de invoering in 1915 werd de kleur blauw zowel als ‘hemelsblauw’ als ‘ultramarijn’ omschreven. ‘Ultramarijn’ is echter een donkerder soort blauw dan ‘hemelsblauw’. Zoals we zagen was tot 1944 het lichtere blauw gangbaar. Het curieuze is dat in de vlagwet van 1944 het ‘ultramarijn’ niet langer genoemd wordt, waardoor het ‘hemelsblauw’ (‘heiðblár’) overbleef, echter in de praktijk werd het blauw in de vlag allengs donkerder, tot het blauw wat we nu kennen, om precies te zijn Pantone-kleur 287. Volgens de vlagwet klopt de kleur dus niet!
17 juni 1944: IJsland viert bij Þingvellir zijn onafhankelijkheid van Denemarken (publiek domein)
De vlag lijkt wat de kleuren betreft op de Noorse vlag, met de kleuren in de omgekeerde volgorde. Dat is geen toeval, want vóór de Deense overheersing had IJsland al historische banden met Noorwegen. Los daarvan worden de kleuren ook symbolisch uitgelegd: blauw voor de hemel en de zee, wit voor de geisers en de ijsbergen en rood voor de vulkanen en de lava.
Dat het Hvítbláinn-incident van 12 juni 1913 nog niet vergeten was, bleek uit een tentoonstelling die het Nationaal Museum van IJsland (Þjóðminjasafn Íslands) aan Einar Pétursson 2013 wijdde en die geopend werd door zijn dochter Guðrún Einarsdóttir en kleinzoon Einar Pétursson, waar onder andere de boot van Pétursson te bewonderen viel.
Guðrún Einarsdóttir en Einar Pétursson Jr. voor de boot waarmee IJslandse vlaggeschiedenis werd geschreven, aan de muur een exemplaar van Hvítbláinn, helemaal rechts het borstbeeld van Pétursson Sr. (foto: Morgunblaðið)
Andere vlaggen
Een aantal vlaggen is van de nationale vlag afgeleid, twee ervan zien we hieronder: de eerste is een model zwaluwstaart, zoals we die ook in andere Scandinavische landen tegenkomen. Het is de staats- of rijksvlag, tevens vlag van het leger. Deze vlag wordt zowel te land gebruikt voor rijksgebouwen als ter zee voor rijksvaartuigen. Officieus is de vlag al sinds 1918 in gebruik, maar werd pas officieel vastgesteld op 17 juni 1944.
Links: Staats- of rijksvlag, tevens vlag van het leger / Rechts: Vlag van de president van IJsland
De tweede vlag is de vlag van de president, ingesteld op 18 juli 1944. Ze is gelijk aan de staats- of rijksvlag, maar dan met het staatswapen over het midden van het kruis.
De voormalige IJslandse president Vigdís Finnbogadóttir (1930) met een verticale versie van de presidentiële vlag achter haar (screenshot)
Wapen
Hieronder zien we het staatswapen in meer detail. Een eerder versie van dit wapen stamt uit 1919, waarbij het wapen er nog enigszins anders uitzag. De officiële invoeringsdatum van de huidige versie is 1 juli 1944, maar de symbolen gaan al eeuwenlang mee. Centraal is het schild met de IJslandse kleuren, staand op een plat basaltblok. Hebben de meeste staatswapens twee schildhouders, IJsland heeft er maar liefst vier!
Wapen van IJsland (1944-heden)
Ze staan bekend als de landvættir (de beschermers), zoals beschreven in de Helmskringla, een verzameling van Oudnoordse koningssaga’s van rond 1225. Linksonder zien we de stier Griðungur, beschermer van noordwestelijk IJsland, linksboven de adelaar (ook wel griffioen) Gammur, beschermer van noordoostelijk IJsland. Rechtsboven komen de draak Dreki tegen, beschermer van zuidoostelijk IJsland en tot slot de reus Bergrisi, beschermer van zuidwestelijk IJsland
Links: De vier ‘landvættir’ op een munt van 5 kronen / Rechts: ‘Artist impression’ van de ‘landvættir’, door Ásgeir Jón Ásgeirsson
Hieronder zien we de eerste versie van het wapen, in gebruik tussen 1919 en 1944, zoals te zien is, verschillen de schildhouders nogal van de versies uit 1944. Verder valt onmiddellijk de koningskroon bovenop het schild op, tot 1944 was IJsland onderdeel van het Koninkrijk Denemarken. Verder ontbreekt hier het basaltblok, het wapen staat hier op een strak vormgegeven ondergrond.
Wapen van IJsland (1919-1944)
Tot slot: de ontwerpen uit 1914
De 28 ontwerpen waar de vlagcommissie in 1914 een keus uit maakte, raakten op het winnende ontwerp (en de nummer twee) na, allemaal in het vergeetboek. Zodanig zelfs dat er tot een aantal jaren geleden geen afbeeldingen van bewaard leken te zijn. Hoe die andere 26 ontwerpen eruit zagen was alleen op te maken uit het rapport van het comité uit 1914, waarin ze beschreven staan. Het was ontwerper Hörður Lárusson die ze in 2008 uit de vergetelheid haalde, door ze vanuit de beschrijvingen opnieuw zichtbaar te maken. Hij verzamelde ze in een boekje, getiteld Fáninn (De vlag), dat in 2014 een 2e druk beleefde. Hieronder staan ze afgebeeld.
Links: Dit ontwerp kwam van vier verschillende inzenders, van Jón Helgason (professor uit Reykjavík), Andrjes Fjelsteð (oogarts uit Reykjavík), Bjarni Jónsson (Reykjavík) en een anonieme inzender (Reykjavík) / Rechts: Ontwerp van een anonieme inzender (Reykjavík)Links: Ook dit Scandinavische kruis kwam van vier verschillende inzenders: Árni Sveinsson (koopman uit Ísafjörður), Kristján Sigurðsson (koopman uit Akureyri), Bjarni Jónsson (Reykjavík) en het bedrijf Stígandi (uit Ísafirði) / Rechts: Een enigszins ingewikkeld Scandinavisch kruis, een ontwerp van Magnús Steindórsson (Reykjavík)Links: Nog net niet de vlag van Finland, een ontwerp van “Friðarvinur” (“Vriend van de Vrede”) / Rechts: In een iets donkerder groen, zou dit in 1973 één van de ontwerpen voor de vlag van Groenland worden, ontwerp van Julius Schou (een steenhouwer)Links: Ontwerp van een anonieme inzender (Reykjavík) / Rechts: Ontwerp van Carl Jensen uit Sounding Creek, Alberta (Canada)Links: Ontwerp van drie verschillende inzenders: Bjarni Jónsson (Reykjavík), Bjarni Sæmundsson (een leraar uit Reykjavík) en een anonieme inzender (Reykjavík) / Rechts: Ontwerp van een anonieme inzender (Reykjavík)Links: Ontwerp van Eyjólfur Ásmundsson uit Wynyard, Sasketchewan (Canada), waarbij de valk van de hand is van schilder Sigurður Guðmundsson) / Rechts: Mjölnir, de hamer van de dondergod Þór (Thor) (Ontwerp van een anonieme inzender uit Reykjavík)Links: Een tweede versie van Mjölnir (ontwerp van -wellicht dezelfde- inzender uit Reykjavík) / Rechts: Ontwerp van Marta E. Stefánsdóttir (Reykjavík)Links: Ontwerp van een anonieme inzender (uit de Westfjorden) / Rechts: Ontwerp van een anonieme inzender (Reykjavík)Links: Ontwerp met een ingewikkeld pijlenpatroon van Jóhannes Kjarval (IJslandse schilder, woonachtig in Kopenhagen) / Rechts: Ontwerp van Axel Andrjesson (Reykjavík)Links:Ontwerp van Carl Jensen uit Sounding Creek, Alberta (Canada)/ Rechts: Ontwerp van een anonieme “Búandkarl” (“Boer”)Links: Ontwerp van een anonieme inzender met als titel “Allir eitt” (“Allen één”) / Rechts: Een mislukte Nederlandse vlag? (anoniem)Links: Ontwerp vanÞorsteinn Jónsson (uit Akranes) / Rechts: Ontwerp van S.H. SigurðssonLinks:Ontwerp van een anonieme inzender (Reykjavík)/ Rechts: Ontwerp van “Jón uit Noord-IJsland” (“Jón Norðlendingur”)
Daarnaast werden de vlaggen ook eenmalig geproduceerd, zodat ze ook echt konden wapperen en dat zien we hieronder.
Hier zien we negen van de zesentwintig ontwerpen bij het stadhuis van Reykjavík in 2014 (fotograaf onbekend)
Met dank aan Kristín Halla Baldvinsdóttir van het Nationaal Museum van IJsland (Þjóðminjasafn Íslands)
De officiële viering van de verjaardag van de Britse koning of koningin, op de zaterdag voor of na 10 juni, is een traditie die teruggaat tot 1748. Het wordt de tweede Trooping the Colour onder Koning Charles III.
Op 5 februari dit jaar maakte Buckingham Palace bekend (na een geslaagde prostaatoperatie bij de koning) dat er tijdens het onderzoek een vorm van kanker was vastgesteld en dat de vorst een behandelingstraject zou ingaan, waardoor vrijwel alle publieke taken uit zijn agenda geschrapt werden. Afgelopen week gaf hij echter acte de présence bij de D-Day-herdenkingen in Frankrijk en ook vandaag zal hij zijn opwachting maken.
De eigenlijke verjaardag van de huidige koning is 14 november (hij wordt dan 76). De viering bestaat uit een muzikale en militaire parade op Horse Guards Parade in Londen, afgenomen door de monarch in zijn hoedanigheid als opperbevelhebber van het leger. Charles zal in de Scottish State Coach de rit van Buckingham Palace naar het paradeterrein maken, vergezeld door door Koningin Camilla (kolonel van de Grenadier Guards). Achter de koets volgen traditiegetrouw de royal colonels: dit jaar zijn dat Charles’ oudste zoon William, de Prins van Wales (kolonel van de Welsh Guards), Charles’ broer Prins Edward, de Hertog van Edinburgh (kolonel van de Scots Guards) en Prinses Anne, the Princess Royal (kolonel van The Blues and Royals).
Buckingham Palace op de dag van de parade met de Koninklijke Standaard in top
Catherine, de Prinses van Wales (William’s vrouw en kolonel van de Irish Guards) zal voor het eerst sinds januari weer in het openbaar te zien zijn. Net als bij haar schoonvader werd er na een ‘buikoperatie’ een vorm van kanker bij haar ontdekt en ook zij begon aan een behandeling. Zij zal de rit van het paleis naar Horse Guards Parade per koets maken, samen met haar drie kinderen, Prins George, Prinses Charlotte en Prins Louis.
Centraal staat één van de regimentsvaandels (the colour), ieder jaar staat één bepaald regiment in het zonnetje. De te ‘troopen colour’ is dit jaar van de de Irish Guards, vandaag gepresenteerd door de Number 9 Company van dit legeronderdeel. Het vaandel heeft een rood veld; de namen van de verschillende conflicten en/of oorlogen waarbij dit onderdeel van de Irish Guards betrokken was, zijn links en rechts van de koninklijke St. Edwards’s Crown (uit 1661) op gouden banderollen afgebeeld.
Screenshots
Het koninklijk paar verlaat per Scottish State Coach het paleisDe drie Royal Colonels: Prins Edward, Prins William en Prinses AnneDe koets komt aan op Horse Guards ParadeKoning Charles en Koningin Camilla op het podium, links twee van de drie Royal Colonels te paardHorse Guards Parade tijdens de ceremonieHet regimentsvaandel (‘the colour’) van de Irish Guards is dit jaar de ‘te troopen colour’Het vaandel ‘neigt’ zich als het aan de koning voorbijtrekt, de zogenaamde ‘flourish’De koning groet het vaandel‘The flourish’ bij het passeren van de koning, waarna het vaandel weer omhoog gaat, de zogenaamde ‘recover’Eenmaal terug in Buckingham Palace vertoont de koninklijke familie zich op het balkon, v.l.n.r.: Prins George, William, de Prins van Wales met voor hem Prins Louis, Catherine, de Prinses van Wales met voor haar Prinses Charlotte, Koning Charles III, Koningin Camilla, Sophie, de Hertogin van Edinburgh, Edward, de Hertog van Edinburgh en Lady Louise Windsor
De koninklijke standaard
De koninklijke standaard van het Verenigd Koninkrijk (minus Schotland)
De Koninklijke Standaard is die van de regerend vorst of vorstin van het Verenigd Koninkrijk en is dus geen persoonlijke vlag. De standaard is een heraldische banier, verdeeld in vier kwartieren. De kwartieren 1 en 4 laten het wapen van Engeland zien, het 2e kwartier is Schotland en het 3e Ierland.
De koninklijke standaard van Schotland
In Schotland wordt een andere versie van de koninklijke standaard gebruikt. In plaats van tweemaal Engeland wordt Schotland dubbel afgebeeld in het 1e en 4e kwartier. Engeland bevindt zich hier in het 2e kwartier, terwijl Ierland in het 3e kwartier blijft.
Meerdere Gemenebest-landen hadden tijdens het koningschap van Koningin Elizabeth hun eigen koninklijke standaard. Deze waren zijn alleen te zien als ze het desbetreffende gebied bezocht. Het ging om: Australië, Nieuw-Zeeland, Canada, Jamaica en Barbados. Vanaf 1962 had ook Sierra Leone een dergelijke vlag, maar die werd in 1971 afgeschaft. We zien ze hieronder afgebeeld.
V.l.n.r.: de voormalige koninklijke standaarden van Australië, Nieuw-Zeeland en CanadaV.l.n.r.: de voormalige koninklijke standaarden van Jamaica, Barbados en Sierra Leone
Anders dan bij de binnenlandse koninklijke standaarden, waren deze gepersonaliseerd door het gekroonde monogram van de koningin. Daar Elizabeth in 2022 overleed, zijn al deze gepersonaliseerde standaarden vervallen, aangezien Koning Charles’ naam met een C begint. Als hij Edward had geheten (een veel gebruikte Britse koningsnaam) hadden ze wellicht stilzwijgend gecontinueerd kunnen worden.
De nieuwe koninklijke standaard van Canada
De simpelste oplossing zou zijn de gekroonde E door een gekroonde C te vervangen, maar beslissingen hierover zijn voor zover bekend nog niet genomen, op één uitzondering na: Canada. Dat land laat het monogram voortaan weg, zodat het niet alleen door Charles, maar ook door zijn eventuele opvolger(s) kan worden gebruikt.
Koninklijke standaard van Koningin Camilla
Bij het aantreden van haar man als koning op 8 september 2022 werd hertogin Camilla koningin-gemalin en sinds hun beider kroning op 6 mei jongstleden Koningin Camilla. Als zodanig heeft zij haar eigen koninklijke standaard, waarvan de helft van de broekingszijde (de zijde langs de vlaggenstok) wordt ingenomen door de vier kwartieren van de koninklijke standaard, zoals gevoerd door haar man (maar wat minder ‘uitgerekt’). De andere helft, de vluchtzijde, bevat het wapen van de vader van de koningin, majoor Bruce Shand (1917-2006).
Koninklijke standaard van Koningin Camilla
De onderste tweederde van dit wapen is koningsblauw met een gegolfde scheidslijn met de kop van een zwijn in wit, het gebit in geel. De bovenkant bevat in het midden een zwart kruis, geflankeerd door twee vijfpuntige rode sterren.
Koninklijke standaard van Koningin Camilla in Schotland
Net als bij de koninklijke standaard is er ook een Schotse versie van de vlag van Camilla, met tweemaal het wapen van Schotland.
Saint-Pierre et Miquelon is de verzamelnaam voor een groep van acht eilanden voor de kust van het Canadese Newfoundland. Het is een Frans overzees gebiedsdeel, het enige wat rest van de ooit omvangrijke bezittingen van Frankrijk in Noord-Amerika.
Het grootste eiland is Miquelon, wat met een landengte is verbonden met het onbewoonde Langlade. Miquelon had in 2017* 641 inwoners. Saint-Pierre hoewel kleiner, is het hoofdeiland met de gelijknamige hoofdstad, 5.633 inwoners in hetzelfde jaar. *dit zijn nog steeds de laatst beschikbare cijfers
De eilanden werden ‘ontdekt’ op 21 oktober 1520 door de Portugese zeevaarder João Álvares Fagundes. Zestien jaar later, op 15 juni 1536 claimt de Franse ontdekkingsreiziger Jacques Cartier, zeilend op deGrande Hermine, de eilanden voor de Franse koning François I.
Vanaf 1604 vestigen zich vissers uit Normandië, Bretagne en Baskenland op de eilanden. In 1713 lijft het Verenigd Koninkrijk de eilanden in en voegt ze bij Nova Scotia, maar na het einde van de Zevenjarige Oorlog, in 1763, worden de eilanden opnieuw Frans.
Hoofdstad Saint-Pierre (fotograaf onbekend)
Heden ten dage vormt de visserij nog steeds de belangrijkste vorm van inkomsten voor deze kleine gemeenschap.
De vlag
Vlag van Saint-Pierre et Miquelon(1982-heden)
De vlag stamt uit 1982, maar is nooit officieel vastgesteld en strikt genomen is de Franse vlag de officiële vlag.
Vlag van Frankrijk (de tricolore)
Dat weerhield de eilandbewoners er natuurlijk niet van een eigen vlag te ontwerpen.
De indeling is interessant, want de vlag vertoont drie kantons aan de vluchtzijde, onder elkaar. De kantons bestaan uit drie vlaggen. Het zijn van boven naar beneden de vlaggen van Baskenland, Bretagne (in de versie van 1532) en Normandië.
Links: Vlag van Baskenland (‘Ikurrina’) / Rechts: Vlag van Normandië(‘Les P’tits Cats’)Links: Oude versie van de vlag van Bretagne uit 1532 / Rechts: De oudevlag vormt nu het kanton in de tegenwoordige vlag van Bretagne(‘Gwenn-ha-du’)
Het grootste gedeelte van de vlag wordt ingenomen door een schip in geel (of goud) op een blauw veld (de kleur blauw varieert nogal van licht naar donker!), varend richting de mastzijde, met golven eronder. Dit schip is de Grande Hermine, het schip van Jacques Cartier.
De vlag is gebaseerd op het wapen van de eilanden, waarbij de drie kantons bóven de voorstelling met het schip geplaatst zijn en dat rond 1933 ingevoerd is.
Wapen van Saint-Pierre et Miquelon
Officieel wordt de vlag doorgaans in combinatie met de Franse vlag gebruikt, zoals op de het screenshot hieronder te zien is.
Screenshot van een toespraak van de Franse minister van Overzeese Gebieden, Annick Girardin (1964) in Saint-Pierre, op 19 oktober 2017. Devlag van Saint-Pierre et Miquelon is hier tussen die van de EU enFrankrijk geplaatst.
Op 9 september 1850 werd Californië de 31e staat van de Verenigde Staten van Amerika. Tot 1846 was Californië een deel van Mexico (wat op zijn beurt oorspronkelijk onder Spaans gezag stond).
De Mexicaanse regering dreigde in 1846 de alsmaar toenemende aantallen Amerikaanse kolonisten Californië uit te zetten. Een groep van hen kwam hier tegen in opstand en riep op 14 juni de republiek Californië uit. Lang duurde deze situatie niet, de ‘republiek’ had geen enkele autoriteit en werd door geen enkel land erkend. Maar het was wel een signaal, drie weken later arriveerden Amerikaanse troepen in het gebied, die Californië op de Mexicanen veroverden.
De kortstondige ‘California Republic’ kwam daarmee op 9 juli aan zijn eind. De facto was Californië dus al Amerikaans vanaf 1846, maar de officiële toetreding was in 1850.
De vlag
Vlag van Californië (1911-heden)
De Californische vlag stamt in feite uit de hierboven beschreven periode in 1846, toen Californië korstondig een republiek was.
De wellicht eerste vlag van de nieuwbakken republiek was een ontwerp van Peter Storm (een Noorse immigrant), die tussen de 14e en 17e juni 1846 te zien zou zijn geweest in Fort Sonoma. De vlag is bekend van een foto, waarschijnlijk gemaakt rond 1870, van Peter Storm, die met de vlag poseert, 24 jaar later dus.
Het laat een horizontale tweekleur zien met een grizzlybeer staand op zijn achterpoten en (vagelijk zichtbaar) een ster in de broekingshoek. Maar enig bewijs dat deze vlag werkelijk de eerste Californische vlag was, is nooit geleverd. Een andere theorie over deze vlag is dat hij pas in 1848 zou zijn gemaakt. De vlag werd bij zijn dood in 1877 met hem begraven in Calistoga, Californië.
Een andere (wellicht eerste) Californische vlag was haastig gefabriceerd door William Todd, die op een katoenen doek met rode en bruine verf een grizzlybeer, een ster en de tekst California Republic aanbracht. De vlag werd vervolgens boven het zojuist door de revolutionairen veroverde Fort Sonoma gehesen.
De gebeurtenis als bordspel! (publiek domein)
De actie staat in de geschiedenis nu bekend als de Bear Flag Revolt. Daarmee hebben we gelijk de bijnaam van de vlag te pakken: Bear flag.
De originele vlag is helaas op 18 april 1906 in San Francisco verloren gegaan, bij de grote aardbeving, maar is nog wel bekend van een foto uit 1890.
De moderne vlag heeft nog hetzelfde basisontwerp, maar de (bruine) grizzlybeer ziet er nu wat natuurlijker uit en staat prominent midden op de vlag en loopt op een stukje gras naar de mastzijde.
Vlag van Texas
De rode ster in de linkerbovenhoek verwijst naar Texas, de Lone Star State, die in de jaren daarvoor, zich net als Californië bevrijd had van de Mexicaanse overheersing en ook kortstondig een republiek was. Hoewel inmiddels natuurlijk niet meer de lading dekkend, is de naam California Republic vanwege de vlaggeschiedenis behouden en staat nu prominent onder de beer.
De onderkant van de vlag heeft een horizontale rode balk in dezelfde kleur als de ster. De vlag is officieel in gebruik sinds 3 februari 1911.
Vandaag de 39e verjaardag van de vlag van Sint Maarten.
Satellietfoto van Sint Maarten/Saint-Martin (publiek domein)
De vlag
De vlag van Sint Maarten (1985-heden)
Tot 13 juni 1985 werd de vlag van de Nederlandse Antillen op Sint Maarten gebruikt. Vanaf die datum werd er een eigen vlag ingevoerd. Na de omvorming tot een land binnen het koninkrijk werd de vlag gehandhaafd.
De twee versies van de vlag van de Nederlandse Antillen. Links met zes sterren (1959-1986) en rechts met vijf sterren na de uittreding van Aruba (1986-2010)
De vlag is een horizontale tweekleur in rood en blauw, met een witte driehoek aan de broekingszijde. De kleuren rood, wit en blauw geven de verbondenheid weer met Nederland.
Het wapen van Sint Maarten (1982-heden)
In de witte driehoek is het wapen van Sint Maarten afgebeeld. Het is een blauw schild, oranje omzoomd (het oranje symboliseert de verbondenheid met het Huis van Oranje-Nassau). Op het schild is een gebouw in zilver afgebeeld: het voormalige Paleis van Justitie in de hoofdstad Philipsburg. Twee symbolen zijn boven het gebouw afgebeeld: links een boeket van de wisselbloem (lantana camara) in goud (de nationale bloem van Sint Maarten) en rechts het monument van de Frans-Nederlandse vriendschap in zilver.
Twee van de onderdelen uit het wapen van Sint Maarten (en daarmee ook van de vlag): Het Constitutioneel Hof (Courthouse) In Philipsburg, gebouwd in 1793, oorspronkelijk het kantoor van John Philips (1688-1746), een (Schotse) commandeur in Nederlandse dienst, waar de hoofdstad naar vernoemd is, plus rechts het silhouet van een pelikaan (foto links: Richie Diesterheft / foto rechts: publiek domein)
Boven het schild is een ondergaande zon te zien met daarvoor een bruine pelikaan in vlucht. Een gouden banderol omkranst de onderkant van het schild met daarop in groene kapitalen de wapenspreuk van Sint Maarten: Semper progrediens (Altijd op weg). Het wapen werd vastgesteld op 17 november 1982.
Om nog kort iets te zeggen over de Franse kant van het eiland: de officiële vlag hier is de Franse tricolore. Lokaal wordt er een onofficiële logo-vlag gevoerd.
De Franse tricolore en de logo-vlag van Saint-Martin
Op het internet circuleert verder een vlag die tot nu toe niet op het Franse Saint-Martin is aangetroffen. Waarschijnlijk heeft iemand zich vexillologisch vermaakt met het ontwerpen van een vlag.
Een hoax?
Vlaggen-afficionado Hernán Bustelo had de volgende theorie in 2012 over deze mysterieuze vlag: “Het vlagontwerp lijkt op een wit martini-glas tegen een blauwe achtergrond met daarin een rode vloeistof en een schijfje citroen erboven. Ik vermoed dat iemand met de naam (Saint)-Martin en Martini speelde en zo met een eigen ontwerp kwam.”
Vlagblog 