Twee vlaggen vandaag. Vlag 2:
Gibraltar is een Brits overzees gebied, dat een strategisch belangrijke plek inneemt: het steekt als een vooruitgeschoven, bergachtige landtong en fortificatie van het Spaanse vasteland de Middellandse Zee in.
De rotspunt wisselde verschillende malen van overheerser, dan weer Arabisch, dan weer Spaans, totdat het vanaf 1462 voor langere tijd in handen kwam van de Kroon van Castilië (een unie van de koninkrijken Léon en Castilië).
In 1704, tijdens de Spaanse Successieoorlog (1701-1714) werd Gibraltar door een Engels-Nederlandse troepenmacht veroverd op de Spanjaarden. Het werd in 1713 tijdens de Vrede van Utrecht “voor altijd” overgedragen aan het Koninkrijk Groot-Brittannië.
Gibraltar, dat gelegen is aan het smalste deel van de Straat van Gibraltar – dat de Middellandse Zee van de Atlantische Oceaan scheidt – was al vaak van militair belang, zoals in de napoleontische oorlogen en tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Het is dan ook niet verbazingwekkend dat de soevereiniteit van Gibraltar al heel lang een twistpunt is in de Engels-Spaanse betrekkingen, aangezien Spanje aanspraak maakt op het gebied.
De inwoners van Gibraltar verwierpen echter met overweldigende meerderheid voorstellen voor Spaanse soevereiniteit in een referendum in 1967, alsook voor gedeelde soevereiniteit in een referendum in 2002.
Gibraltar is voor een groot deel autonoom: het heeft een éénkamer-parlement met 17 gekozen parlementsleden plus een kamervoorzitter. Die laatste wordt niet door het volk gekozen maar maar benoemd door een resolutie van het parlement.
De regering bestaat uit 10 gekozen ministers. Daar Gibraltar een Brits overzees gebiedsdeel is, is koning Charles III het staatshoofd. Hij wordt vertegenwoordigd door een gouverneur, die doorgaans voor vier jaar benoemd wordt.
De huidige gouverneur van Gibraltar is (sinds 4 juni 2024) luitenant-generaal Sir Ben Bathurst.
Het Verenigd Koninkrijk is verantwoordelijk voor defensie, buitenlands beleid en binnenlandse veiligheid.
Militaire aanwezigheid
Bij een zo’n strategisch gelegen plek is het niet verwonderlijk dat er een flinke militaire aanwezigheid is.
Alle legereenheden (landmacht, marine en luchtmacht) vallen onder British Forces Gibraltar. De landmacht is vertegenwoordigd met het Royal Gibraltar Regiment.
De marine (Royal Navy) heeft een squadron met verschillende patrouillevaartuigen bij de Rock, zoals Gibraltar ook wel genoemd wordt. Dit squadron is verantwoordelijk voor de veiligheid en integriteit van de Britse territoriale wateren van Gibraltar (BGTW).
De basis van de luchtmacht (Royal Air Force) in Gibraltar maakt deel uit van het hoofdkwartier van de British Forces Gibraltar. Hoewel er niet langer permanent vliegtuigen gestationeerd zijn op RAF Gibraltar, komen er regelmatig diverse RAF-vliegtuigen aan en huisvest het vliegveld ook een afdeling van het Met Office. De Gibraltar Air Cadets is een actief squadron.
Wonen bij een rots
Zoals op de plattegrond al te zien is, is Gibraltar een vrij ongewone stad, nog los van de geopolitieke en strategische status. Het grootste gedeelte van het grondgebied wordt ingenomen door de Rots van Gibraltar, een hoog oprijzende kalksteenformatie , waarvan het hoogste punt 426 m bedraagt. De bijnaam The Rock is dan ook een voor de hand liggende.
Het overgrote deel van de stad ligt aan de westzijde van de rots. De ruim 32.000 Gibraltarezen leven vanwege het geringe woonoppervlak dicht op elkaar.
De groeiende vraag naar ruimte wordt steeds meer opgevangen door landaanwinning in het noordwesten, die ongeveer een tiende van het totale oppervlak van het gebied beslaat, maar meer dan 40% van de bevolking herbergt.
De oude stad is deels tegen de onderste hellingen van de rots aangebouwd, waardoor er nogal wat straten met trappen zijn, zoals Castle Ramp, hieronder.
Vliegveld
Het vliegveld van Gibraltar werd in de Tweede Wereldoorlog aangelegd. Er waren niet veel plekken waar het kon komen te liggen en uiteindelijk werd gekozen voor het vlakkere gedeelte van de stad, bij de grens met Spanje. In tegenstelling tot de noord-zuid richting van Gibraltar zelf, is de start- en landingsbaan oost-west georiënteerd.
Daar de start- en landingsbaan de toegangsweg van en naar Spanje kruist, moest tot een paar jaar geleden bij iedere vliegbeweging de weg afgesloten worden. Sinds maart 2023 is dat niet meer nodig: er is nu een tunnel onder de baan door, in gebruik genomen.
Natuurreservaat
Een deel van de rots is beschermd natuurgebied (The Gibraltar Nature Reserve). Dit reservaat omvat zo’n 40% van het Gibraltarese landoppervlak.
De bekendste bewoners van het reservaat zijn de enige in het wild levende apen in Europa: de berberapen, uit de familie van de makaken. De apenbevolking bestaat uit vijf groepen, met in totaal zo’n 300 dieren, die voor Gibraltar een toeristentrekker op zich vormen.
Bezoekers kunnen niet alleen óp de Rots, men kan er ook ín. Naast verkeerstunnels zijn er kilometers aan militaire tunnels, die deels bezocht kunnen worden en ook een grot.
De vlag
De vlag van Gibraltar toont het wapen van de stad en is daarmee in feite een heraldische banier. De officiële lengte is 1:2, hoewel voor algemeen gebruik de standaardlengte van 3:4 gebruikelijker is.
De vlag is een horizontale tweekleur in wit en rood, waarbij de bovenste witte baan tweederde van de ruimte inneemt en de rode baan eenderde. Middenin het witte veld zien we een rode burcht met drie gekanteelde torens, waarvan de middelste iets naar voren steekt en die daarmee iets groter is afgebeeld.
Alle drie de torens hebben toegangspoorten, zowel beneden als op de verdiepingen, waarbij de centrale toren nog drie smalle topramen heeft.
Vanuit de hoofdingang van de centrale toren hangt een goud of geelkleurig koord, waar door middel van een schakel een sleutel aan hangt, over de rode baan heen.
De burcht is niet gebaseerd op een bestaand gebouw, maar symboliseert de vesting die Gibraltar – gezien zijn ligging – is. De sleutel heeft ook alles met die strategische ligging te maken: door de Moren en de Spanjaarden werd Gibraltar gezien als de sleutel tot het Iberisch Schiereiland en later door de Britten als de sleutel tot de Middellandse Zee.
Wat bijzonder is aan de vlag van Gibraltar is dat het de enige vlag van een Brits overzees gebied is dat de Union Flag of Union Jack in de broekingshoek ontbreekt. Bij alle andere overzeese gebieden is de link met het ‘moederland’ onmiddellijk te leggen, maar bij Gibraltar ontbreekt die.
Hoewel de vlag officieel werd ingevoerd op 8 november 1982, vandaag 43 jaar geleden, bestaat ze al langer. Al in 1966 werd ze (onofficieel?) geïntroduceerd, maar volgens (wijlen) vlaggenkenner William Crampton werd ze al gebruikt “for as long as anyone could remember”.
Andere vlaggen
Een vlag waar de Britse Union Flag of Union Jack wél op voorkomt, is de handelsvlag van Gibraltar, het een zogenaamde ‘red ensign’ (rood vaandel), met de Britse vlag in de broekingshoek en het wapen van Gibraltar op het uitwaaiende gedeelte.
Ook de gouverneur heeft zijn eigen vlag: het is de Britse Union Flag of Union Jack met het Gibraltarese wapen met wapenspreuk in geel in een witte cirkel over het midden, omcirkeld door een bladerenkrans.
De gouverneursvlag werd ingevoerd in 1872 en werd een paar keer aangepast, de laatste keer was dat in 1999.
Het wapen
Wat in ieder geval al heel lang meegaat is het wapen op de vlag. Het werd verleend door een koninklijk besluit dat op 10 juli 1502 in Toledo werd uitgevaardigd door koningin Isabella I van Castilië, tijdens de Spaanse periode van Gibraltar. Het afgebeelde wapen bestaat uit een wapenschild en toont een rood kasteel met drie torens, waaronder een gouden sleutel hangt, ook nu vijf eeuwen later nog onmiddellijk herkenbaar als het wapen van Gibraltar.
Het huidige wapen van Gibraltar is eigenlijk niet veranderd, anders dan dat het een wapenspreuk heeft gekregen, aangebracht op een gouden of gele banderol eronder: Insignia Montis Calpe (Insigne van de Rots van Gibraltar).
Vlagblog 