Twee vlaggen vandaag. Vlag 1:
De Grondwetsdag herdenkt de 3e mei 1791, toen de voor die tijd democratische grondwet werd ingevoerd, na een periode van onrust en anarchie in het Pools-Litouwse Gemenebest (de samensmelting van het Koninkrijk Polen met het Groothertogdom Litouwen in 1569).
De moderne grondwet was de Pruisische en Russische buren echter een doorn in het oog. Het leidde tot de Pools-Russische oorlog van 1792, waarbij de Russen het Gemenebest binnenvielen en tot de zogenaamde Tweede Verdeling van Polen in hetzelfde jaar, waarbij het Pools-Litouwse grondgebied grote delen land moest afstaan aan Rusland en Pruisen. En na de Derde Verdeling in 1795, waarbij opnieuw Rusland, Pruisen, maar nu ook Oostenrijk profiteerden, hield de Poolse (en Litouwse) soevereiniteit de facto op te bestaan tot 1918.
In april 1919 werd tijdens de Tweede Poolse Republiek de 3e mei ingevoerd als nationale feestdag. Vanaf de Tweede Wereldoorlog werd de viering verboden. Pas na de val van het communisme in 1989, werd de 3e mei opnieuw ingevoerd als nationale feestdag, voor het eerst in 1990. In 2007 sloot Litouwen zich bij Polen aan door de 3e mei ook als nationale feestdag in te voeren en sinds dat jaar vinden er ook gezamenlijke herdenkingen plaats.
De 3e mei is een vrije dag in Polen met vele festiviteiten, parades, speeches en concerten.
In Chicago en omgeving, waar zich veel Poolse emigranten hadden gevestigd, wordt de dag al gevierd sinds 1892 en staat bekend als Polish Constitution Day, compleet met parades.
De vlag
De Poolse vlag is een horizontale tweekleur in wit en rood en komt voor mét en zónder staatswapen. De kleuren rood en wit komen al in de tijd van het Hertogdom Warschau (1807-1815) voor, maar ook het Poolse wapen vertoont deze kleuren.
Vanaf 1830 is het wit-rood de officieuze Poolse vlag, vanaf 1918 officieel. De adelaar op het staatswapen (als wapen bekend sinds 1295) werd in 1944 van zijn kroon ontdaan, maar op 29 december 1989 kreeg hij hem weer terug, als teken van Polen’s hernieuwde soevereiniteit.
Hoewel er regels zijn wie welke vlag gebruikt (dus mét of zónder wapen), zijn de twee versies in de praktijk onderling uitwisselbaar.
Strikt genomen echter wordt de vlag zonder wapen gebruikt door de Sejm (de Poolse Tweede Kamer)*, de Senat (de Poolse Eerste Kamer), de president, de premier, de regering, lagere volksvertegenwoordigingen (alleen tijdens vergaderingssessies) en andere overheidsorganen (alleen op nationale feestdagen).
*) bovenop de koepel van het gebouw, binnen in de vergaderzaal wordt een baniervormige constructie gebruikt mét wapen
Het gebruik van de vlag mét wapen is in principe voorbehouden aan ambassades, consulaten en andere vertegenwoordigingen en missies in het buitenland, de burgerluchtvaart en gebouwen van havenautoriteiten. Tevens dient de vlag met adelaar als handelsvlag.
Vlag van de president als commandant van de strijdkrachten
Zoals we hierboven al zagen gebruikt de Poolse president de nationale vlag zónder wapen. Toch is er een presidentiële vlag, maar die wordt alleen gebruikt door het staatshoofd in de rol van opperbevelhebber van de strijdkrachten.
De vlag laat het gekroonde Poolse wapen zien op een rood veld, omlijst door een sierrand die de rang van een generaal verbeeldt. Die rand is weer omzoomd door een witte rand, omsloten door twee rode kaders.
Dit presidentiële vaandel is vrijwel gelijk aan het ontwerp van 27 december 1927. Een versie zonder kroon werd gebruikt tijdens de Russische dominantie tussen 1952 en 1989.
Op 3 mei 2005 was de herintroductie van de vlag tijdens de Grondwetsdag van de Derde Mei (Święto Narodowe Trzeciego Maja) bij de ceremonie op het Piłsudski-plein bij het graf van de onbekende soldaat.
Bij begrafenissen van (voormalige) presidenten dekt de presidentiële vlag tevens de kist van de overledene.
Vlagblog 