Twee vlaggen (+ 1 extra) vandaag. Vlag(gen) 2 (+ 3):
Burns Night (Schots: Burns Nicht) herdenkt de geboorte van de Schotse dichter Robert Burns in 1759. De dag van vandaag staat ook wel bekend als Robert Burns Day, Robbie Burns Day of Burns Supper.
Robert Burns (publiek domein)
Robert Burns (1759-1796) is een van Schotland’s bekendste dichters, zo niet de bekendste. Zijn gedicht/lied Auld Lang Syne (1788) kennen we ook nu nog en komt vooral langs bij Nieuwjaarsvieringen. Hij schreef zijn gedichten oorspronkelijk in het dialect van Ayrshire. Oud is hij niet geworden: hij stierf door hartproblemen op 37-jarige leeftijd.
Traditioneel Schots gerecht op Burns Night: haggis, netties (koolraap) en tatties (aardappelpuree) (fotograaf onbekend)
Om hem te gedenken worden al sinds 1801 ieder jaar diners (Burns Supper) gegeven, zowel formeel als informeel. Het is Schots wat de klok slaat: er wordt Schots gegeten, zoals haggis (een vleesgerecht gemaakt van schapen-hart, -long en -lever) en cranachan (een toetje waar whisky in verwerkt wordt), er wordt Schots gedronken (whisky uiteraard), Schotse muziek ten gehore gebracht en natuurlijk worden er gedichten van Burns voorgedragen.
De haggis is het hoofdgerecht en die wordt meestal met de nodige ceremonie binnengebracht (als het even kan met doedelzak-begeleiding) en allen gaan staan.
Auld Lang Syne bladmuziek
Bij sommige diners wordt ook gezongen (uiteraard teksten van Burns) en/of gedanst. Traditioneel wordt het diner afgesloten met het zingen van Auld Lang Syne, waarbij iedereen gaat staan en elkaars hand vasthoudt.
De Schotse vlag is blauw met een wit andreaskruis, Saint Andrew’s cross of Saltire genaamd. De Schotse vlag heeft een lange geschiedenis, waarvan verschillende vermeldingen in legendes, maar de oudste op schrift stamt uit 1165. Na een gedaanteverwisseling van een wit andreaskruis op een rode vlag naar een blauwe vlag, is het dundoek sinds 1540 onveranderd gebleven. De Schotse vlag is nu tevens onderdeel van de Britse unievlag, Union flag of Union Jack, die heel ingenieus de vlaggen van Schotland, Engeland en Noord-Ierland (maar niet Wales!) verenigt.
Lion Rampant of Scotland
Naast de Saltire is er nog een nationale vlag in gebruik, die zowel door officiële instanties als door de bevolking gebruikt wordt (in dit laatste geval is het aan bepaalde regels gebonden).
Het is de vlag die we hierboven zien afgebeeld: de vlag is geel met een rode ‘klimmende’ leeuw (‘lion rampant’), blauw getongd en genageld, binnen een dubbel uitgevoerde rode sierrand, voorzien van fleur-de-lys.
Het is de Koninklijke Standaard van Schotland, die bekend staat als The Lion Rampant of Scotland of Banner of the King of Scots. Voordat het Koninkrijk Schotland met dat van Engeland en Ierland werd samengevoegd was dit de koninklijke banier van de Schotse koningen en koninginnen (maar dan vierkant). In 1603 werd James Charles Stuart koning van Engeland en Ierland onder de naam James I en koning van Schotland als James VI, waardoor er een koninklijke standaard ontstond die in vakken werd verdeeld om de verschillende symbolen er op weer te geven.
De huidige Koninklijke Standaard van een Britse monarch (onveranderd sinds het aantreden van Koningin Victoria in 1837) kent twee versies: één voor gebruik in Engeland, Wales en Noord-Ierland en één voor gebruik in Schotland. We zien ze hieronder:
Links: Koninklijke Standaard van Engeland, Wales en Noord-Ierland / Rechts: Koninklijke Standaard van Schotland
De linkerversie is die voor Engeland, Wales en Noord-Ierland en de rechterversie die voor Schotland. Versie één laat tweemaal het Engelse wapen zien (drie ‘gaande’ leeuwen), eenmaal het Schotse (de ‘klimmende’ leeuw) en eenmaal Ierland (de harp). Versie twee echter heeft tweemaal de ‘klimmende’ leeuw van Schotland en slechts eenmaal de drie Engelse leeuwen.
De kist met het lichaam van Koningin Elizabeth II (1926-2022), gedekt met de Schotse Koninklijke Standaard, arriveert bij haar paleis in Edinburgh, opgewacht door o.a. The Princess Royal (Prinses Anne) en haar echtgenoot Sir Timothy Laurence (screenshot)
De Schotse Koninklijke Standaard kwam ook prominent in beeld na het overlijden van Koningin Elizabeth op 8 september 2022. Omdat zij in Schotland overleed werd de kist met haar lichaam, gedekt met deze koninklijke vlag, naar The Palace of Holyroodhouse in Edinburgh overgebracht.
Gebruik Lion Rampant
Nu zou het in de lijn der verwachting liggen dat daarmee de eerste Schotse Koninklijke Standaard (de gele vlag) van het toneel zou verdwijnen, maar dat gebeurde niet. Zodoende zijn er nu eigenlijk twee koninklijke standaarden voor Schotland. Er is echter wel degelijk verschil in gebruik!
De vlag met de vier kwartieren wordt alleen door een Britse vorst gebruikt bij verblijf in Schotland en wappert doorgaans boven de desbetreffende residentie als hij of zij daar aanwezig is. In de praktijk zijn dit The Palace of Holyroodhouse in Edinburgh en Balmoral Castle in Aberdeenshire. De monarch kan echter ook voor de geelrode Lion Rampant kiezen, zoals we op de foto hieronder zien.
Balmoral Castle in Aberdeenshire met de Lion Rampant in top (fotograaf onbekend)
Deze vlag wordt in officiële vorm verder gebruikt door vertegenwoordigers van de monarch in Schotland: de Lord High Commissioner to the General Assembly of the Church of Scotland, de Lord Lyon King of Arms, de Keeper of the Great Seal (de officiële naam van de eerste minister van Schotland) en de Lord Lieutenants of the Counties.
Processie bij de opening in 2019 van de General Assembly of the Church of Scotland, de Lord High Commissionerzien we achter de man met de staf, vóór hem de Lion Rampant-vlag en ook de Saltire maakt haar opwachting (screenshot)
Vanaf 1934 echter mag de vlag ook gebruikt worden door ‘het volk’. Bij de voorbereiding van het Zilveren Jubileum (in 1935) van Koning George V, werd er een koninklijk besluit uitgevaardigd dat de Schotse bevolking toestemming gaf om de Lion Rampant te gebruiken als teken van trouw en (feest)viering, maar wel op de voorwaarde dat de vlag bij gebruik door een particulier persoon of een vereniging, niet van een vlaggenmast wappert, maar in de hand gehouden dient te worden.
Schotse voetbalfans temidden van een zee van vlaggen, zowel de Saltire als de Lion Rampant (fotograaf onbekend)
Deze regel geldt ook heden ten dage nog, waardoor naast de blauw-witte Saltire ook de geel-rode Lion Rampant te zien is bij festiviteiten en sportwedstrijden.
Links: William I (William the Lion) (1142-1214), koning van Schotland van 1165 tot en met 1214, ongedateerd portret door een onbekende artiest (publiek domein) / Rechts: Alexander II (1198-1249), koning van Schotland van 1214 tot en met 1249, 18e eeuwse gravure van John Hall English (1739-1797) (Collectie Scottish National Portrait Gallery, Edinburgh)
Tot slot: wat de ouderdom van deze vlag betreft: ze werd waarschijnlijk voor het eerst gebruikt door Koning William I (William the Lion) (circa 1142-1214) of door zijn zoon Koning Alexander II (1198-1249) en heeft dus inmiddels een respectabele leeftijd!
Trotse Schot met de Lion Rampant (fotograaf onbekend)
Russisch transportvliegtuig neergestort in Belgorod-oblast
Een Russisch IL-76-transportvliegtuig is gisteren neergestort in het Korocha-district van de Russische oblast Belgorod, vlakbij het dorp Yablonovo. Gouverneur Vyacheslav Gladkov, van de oblast, die grenst aan Oekraïne, meldde in eerste instantie een “incident” en dat een onderzoeksteam van het Ministerie van Noodsituaties van de Russische Federatie ter plaatse een onderzoek was gestart. Het Russische ministerie van Defensie liet vervolgens weten dat er 65 gevangengenomen Oekraïense militairen in het vliegtuig zaten, dat op dat moment op weg was naar het gebied voor een gevangenenruil.
Het Russische persbureau Ria Novosti zei dat er naast de 65 Oekraïners nog negen mensen in het vliegtuig zaten, waaronder zes bemanningsleden.
Amateurbeeld van net na het neerstorten van het transportvliegtuig, net achter het verkeersbord is een grote vuurbal zichtbaar (screenshot)
De Oekraïense generale staf, geciteerd door de website van de Ukrainska Pravda, zei dat het vliegtuig raketten vervoerde voor de Russische S-300 luchtverdedigingssystemen. Er werd geen melding gemaakt van krijgsgevangenen. Het toestel zou zijn neergehaald door twee luchtafweerraketten. Het hoofd van de militaire inlichtingendienst van Oekraïne, Andriy Yusov, zei echter dat er een uitwisseling van gevangenen zou plaatsvinden en voegde daaraan toe dat de geplande uitwisseling voor vandaag “niet doorging”.
Screenshot van dezelfde amateurbeelden één seconde later
Wat wel of niet waar is, is in deze oorlog niet altijd onmiddellijk duidelijk en niets nieuws en dit is opnieuw zo’n voorbeeld. Russische media citeerden Andrei Kartapolov, voorzitter van de Russische Staatsdoema-commissie voor Defensie. Hij beweerde dat het vliegtuig tientallen Oekraïense krijgsgevangenen vervoerde die ter uitwisseling waren meegenomen en dat er een tweede toestel met nog eens 80 krijgsgevangenen op weg naar dezelfde gevangenenruil na het neerstorten van het eerste toestel was omgedraaid.
De Oekraïense ombudsman Dmytro Lubinets verklaarde dat hij de situatie onderzocht.
President Zelensky tijdens zijn videoboodschap gisteravond laat (screenshot)
Gisteravond laat kwam er een reactie van de Oekraïense president Zelensky, die het over “een zeer moeilijke dag” had. Zonder specifiek te bevestigen of te ontkennen of er inderdaad Oekraïense krijgsgevangenen aan boord waren, liet hij weten het duidelijk was dat “de Russen spelen met de levens van Oekraïense gevangenen, de gevoelens van hun geliefden en de emoties van onze samenleving.”
Doden en gewonden na Russische aanval
Het is helaas niets nieuws: Russische raketaanvallen op Oekraïense steden. Afgelopen dinsdag waren Charkov, Kiev en Pavlohrad het doelwit. In totaal vielen er 18 doden en 130 gewonden, 139 huizen raakten beschadigd.
Een slachtoffer wordt uit het puin gered door reddingswerkers in Charkov (screenshot)
De noordoostelijke stad Charkov werd bijzonder zwaar getroffen tijdens de ochtendaanvallen, waarbij burgemeester Ihor Terekhov zei dat een deel van een flatgebouw was verwoest en dat reddingswerkers in het puin op zoek waren naar overlevenden. Meerdere soorten Russische raketten werden gebruikt. Charkov, de op-één-na grootste stad van Oekraïne, ligt heel dicht bij de Russische grens, waardoor het moeilijk is om raketten in de lucht te onderscheppen.
Reddingswekers zoken naar overlevenden in de brokstukken van een flatgebouw in Charkov (screenshot)
In hoofdstad Kiev duurde de luchtaanval ruim tweeënhalf uur, de langste aanval sinds 2 januari. Verschillende mensen raakten gewond toen een flatgebouw in brand vloog en een ander werd beschadigd. De meeste slachtoffers vielen in de centrale wijken Solomianskyi en de westelijke Sviatoshynskyi-districten, waar verschillende flats werden beschadigd. Het Oekraïense leger zei dat het 22 van de 44 ballistische en kruisraketten had vernietigd die Rusland in één nacht had gelanceerd.
Burgers en huisdieren schuilen o.a. in metrogangen tijdens het luchtalarm (screenshot)
27 doden in door Russen bezet gebied
Minstens 27 mensen zijn maandag omgekomen bij een beschieting in de door Rusland bezette stad Donetsk, volgens de door Moskou geïnstalleerde leider van de regio, Denis Pushilin. Hij omschreef de aanval op een drukke markt als “afschuwelijk” en zei dat het aantal slachtoffers zou kunnen stijgen en gaf Oekraïne de schuld.
Beeld van de ravage in Donetsk (screenshot)
De Oekraïense legereenheid Tavria, die in de regio opereert, zegt de aanval echter niet te hebben uitgevoerd. In dezelfde verklaring liet Tavria weten: “Donetsk is Oekraïne! Rusland zal verantwoordelijk moeten worden gehouden voor de van het leven beroofde Oekraïners.”
Vlag van de Tavria-eenheid met het motto “Omnia veritas vincit” (“De waarheid overwint alles”) (fotograaf onbekend)
Aanval op Russische gas-terminal in Sint-Petersburg
Afgelopen maandag was er een explosie op een grote gas-exportterminal bij Sint-Petersburg in Rusland, uitgevoerd door Oekraïense drones. De ontploffing veroorzaakte een grote brand in de Ust-Luga-terminal, maar volgens Russische functionarissen vielen er geen gewonden.
Brand in de gas-terminal bij Sint Petersburg (screenshot)
Een officiële bron in Kiev zei dat de ‘speciale operatie’ van de SBU-veiligheidsdienst het brein achter de aanval was, met drones die ‘op doel’ werkten. Volgens Oekraïne wordt de brandstof die in de fabriek wordt verwerkt, gebruikt om Russische troepen te bevoorraden in de oorlog tegen hun land en dat door deze succesvolle aanval de logistiek voor het Russische leger “aanzienlijk ingewikkelder” is gemaakt. Gezien de afstand tussen de Oekraïense grens en Sint Petersburg -zo’n 1.100 km- is de drone-aanval beslist opmerkelijk te noemen.
De vlag van Oekraïne bestaat uit twee even brede horizontale banen van blauw en geel.
Er zijn voldoende aanwijzingen dat de kleuren blauw en geel van de vlag ver terug gaan, zelfs tot de 15e eeuw. De kleuren gaan er echter pas echt toe doen wanneer de twee keizerrijken waar Oekraïne onderdeel van uitmaakte (het Russische en het Oostenrijks-Hongaarse), ophouden te bestaan.
Ook in 1918/1919 lag Oekraïne (toen de West-Oekraïense Nationale Republiek) onder vuur, zoals op deze prent wordt weergegeven: een Russische bolsjewiek in het noorden, een Rus van het Witte Leger (anti-sovjet) in het oosten met de Russische vlag met dubbelkoppige adelaar, een Poolse soldaat (liggend) naast een Hongaarse (in het rood) in het westen en twee Roemeense soldaten in het zuiden; we zien in het midden een vroege afbeelding van de Oekraïense vlag, de tekst onderin luidt “Wereldvrede in Oekraïne” (publiek domein)
De West-Oekraïense Nationale Republiek gebruikt tussen 1918 en 1919 de blauw-gele vlag. De vlag wordt gecontinueerd bij het samengaan van de twee Oekraïnes tot de Oekraïense Staat.
Tot aan 1949 heeft Oekraïne als Russische sovjet-republiek verschillende variaties van egaal rode vlaggen met de letters YCCP (Ukrayinskaya Sotsialisticheskaya Sovetskaya Respublika – oftewel Socialistische Sovjet Republiek Oekraïne) erop.
In 1949 krijgen alle Russische republieken een vlag-‘make-over’, variaties op de vlag van de Sovjet-Unie met eigen accenten. Die van Oekraïne heeft een blauwe balk aan de onderkant.
De grootste Oekraïense vlag meet 40 x 60 meter en weegt 300 kilo, hier zijn we die vlag vóór de oorlog in Charkov (fotograaf onbekend)
Vanaf 1990, dus nog vóór de onafhankelijkheid, wordt de blauw-gele vlag her en der al aarzelend waargenomen. Met het opnieuw zelfstandig worden, wordt de vlag officieel ingevoerd. Wettelijke status krijgt de vlag op 28 januari 1992. De eerste vlag die ooit boven het Verchovna Rada (het Oekraïnse parlement) wapperde is nu in het parlementsmuseum te zien.
Het blauw in de vlag symboliseert de hemel, het geel de uitgestrekte tarwevelden.
Roemenië is als land in stukjes en beetjes bij elkaar gekomen. De twee vorstendommen Walachije en Moldavië slaagden erin om in 1859 verregaande autonomie te krijgen van het Ottomaanse Rijk. Op 24 januari 1862 verenigden de beide territoria zich onder de naam Verenigde Roemeense Vorstendommen, of kortweg Roemenië.
Carol I (publiek domein)
In 1877 verklaarde het land zich onafhankelijk en in 1881 werd het een constitutionele monarchie met als koning de Duitse prins Karl von Hohenzollern-Sigmaringen, die onder de naam Carol I zou regeren.
Walachije, Moldavië en Transsylvanië
In 1918 voegde Transsylvanië zich bij Roemenië, na de ondergang van de dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije. Ook het oostelijk gelegen Bessarabië sloot zich aan, daarmee Groot-Roemenië vormend.
In 1940 werden Bessarabië en het oosten van Moldavië ingelijfd door de Sovjet-Unie en werd daarmee de Moldavische Socialistische Sovjet Republiek. Dit gebied werd net als andere sovjetrepublieken in 1991 onafhankelijk en staat nu bekend als de Republiek Moldavië.
Maar we dwalen af. De dag van vandaag, 24 januari, herinnert dus aan het samenkomen van Walachije en Moldavië in 1862. In 2014 werd besloten dat dit vanaf 2015 voortaan een officiële feestdag zou zijn. Een dagje vrij voor de Roemenen dus.
De vlag
Vlag van Roemenië (1866-1947 / 1989-heden)
De Roemeense vlag is een verticale driekleur in blauw, geel en rood. Om iets preciezer te zijn is dat officieel gespecificeerd als kobaltblauw (ultramarijn), chroomgeel en vermiljoen. De vlag wordt aangeduid als de Tricolorul (Driekleur). De kleuren vormen een combinatie van die van Walachije (blauw en geel) en het 19e-eeuwse Moldavië (blauw en rood).
De horizontale versies van de Roemeense vlag: 1859-1862 (links) en 1862-1866 (rechts)
Van 1859 tot 1862 was de vlag horizontaal, met de volgorde blauw, geel en rood. Van 1862 tot 1866 werden de kleuren omgedraaid naar rood, geel en blauw. Daarna werd vlag gekanteld tot een verticale driekleur met de huidige kleurenvolgorde.
Bij het uitroepen van de communistische volksrepubliek op 30 december 1947, werd het nieuwe, socialistische staatswapen vanaf 1948 in het midden van de gele baan geplaatst. Tussen 1948 en 1989 werd het wapen nog twee keer licht gewijzigd (in 1952 en 1965), waardoor er drie versies van de Roemeense communistische vlag zijn geweest.
Links: 3e versie van de Roemeense vlag in communistische tijd (1965-1989) / Rechts: Vlag van de Roemeense Revolutie (1989), met een gat waar voorheen het staatswapen zat
Tijdens de anti-communistische omwenteling van 1989, die begon in Timișoara, werd de vlag onderdeel van de protesten, waarbij het staatswapen uit de vlag werd geknipt, en het dus een vlag met een rond gat werd.
Na de val van het communisme keerde de vlag van voor 1947 definitief terug, dus zonder wapen.
Pitcairn, in de Stille Oceaan, is het enige bewoonde eiland van de vijf Pitcairneilanden. De andere eilanden zijn Henderson, Ducie, Oeno en Sandy. De laatste twee zijn de boven de zeespiegel uitstekende delen van een en hetzelfde atol.
Ondanks dat Pitcairn maar 5 km² groot is, geniet het toch een behoorlijke bekendheid, omdat de bewoners afstammen van de muiters van de HMAV Bounty. De muiterij op de Bounty vond plaats op 25 april 1789 na Tahiti te hebben aangedaan. Negentien man, waaronder de van tirannie beschuldigd kapitein Bligh werden midden op de oceaan overboord gezet in een sloep. De muiters keerden terug naar Tahiti.
De muiterij op een postzegel uit 2014
Dankzij het zeemanschap van Bligh bereikte de sloep met de bemanning meer dood dan levend op 14 juni de Nederlandse kolonie Timor. Via Batavia (nu Jakarta) reisde Bligh vervolgens terug naar het Verenigd Koninkrijk.
Na verslag uitgebracht te hebben aan de admiraliteit, werd de HMS Pandora er op uitgestuurd om de muiters te gaan zoeken. Toen de Pandora in maart 1791 bij Tahiti aankwam, bleken zich daar 14 van de muiters te bevinden. Zij werden gevangen genomen. De overige muiters en enige Tahitiaanse mannen en vrouwen bleken ruim één jaar eerder met de Bounty vertrokken te zijn.
De Pandora zette zijn zoektocht voort in de Stille Oceaan. Op geen enkel eiland was een spoor van de overige muiters. Ze werden nooit gevonden. Pas in 1808 bleek waar ze waren gebleven, toen het Amerikaanse schip de Topaz Pitcairn herontdekte. Het eiland dat ten tijde van de muiterij al bekend was, bleek verkeerd op de zeekaarten te staan. De enige muiter die nog in leven was, was John Adams, maar dankzij geboortes was er een kleine gemeenschap ontstaan.
HMS Blossom op een postzegel van 1988
Toen de HMS Blossom Pitcairn in 1825 aandeed, was muiter John Adams nog steeds in leven en deed zijn verhaal tegenover de kapitein, waaruit bleek dat na aankomst op Pitcairn de Bounty 23 januari 1790 in brand was gestoken, om ontdekking door de autoriteiten te voorkomen. Adams kreeg amnestie op zijn oude dag.
Pitcairn, de noordkust met zicht op Adamstown (screenshot uit een mini-documentaire van Tony Probst)
Op 30 november 1838 werd Pitcairn een Britse kolonie, de overige eilanden werden in 1902 geannexeerd en vormden daarmee als groep de Pitcairneilanden. Heden ten dage bestaat de gehele bevolking uit zo’n 50 inwoners, die in de enige plaats op Pitcairn wonen: Adamstown (uiteraard tevens de hoofdstad).
Pitcairn, de zuidkust (screenshot uit een mini-documentaire van Tony Probst)
Gouverneur van Pitcairn is sinds 8 augustus 2022 de Britse Iona Thomas, tevens is zij de Britse Hoge Commissaris voor Nieuw-Zeeland en gouverneur van Samoa. Vanwege de afgelegen ligging van Pitcairn, is de gouverneur zelden op het eiland en ze wordt dan ook vertegenwoordigd door een administrateur, (doorgaans) een eilandbewoner die de facto ook de eilandraad voorzit. Sinds december vorig jaar wordt deze functie als dubbelbaan uitgeoefend door Steve Townsend en Fiona Kilpatrick. Alsof dat nog niet genoeg is heeft Pitcairn ook nog een burgemeester: sinds 1 januari 2020 is dat Charlene Warren-Peu, de eerste vrouw in deze functie.
Foto uit 2020 van toenmalig waarnemend administrateur Nick Kennedy en de huidige burgemeester van de Pitcairneilanden Charlene Warren-Peu (1979), voor de eilandvlag, tevens zien we het anker van de HMAV Bounty, dat een plekje heeft gekregen voor de Public Hall (fotograaf onbekend)
Een leuk weetje is dat deze kleinste democratische gemeenschap ter wereld het homohuwelijk in 2015 invoerde, terwijl er momenteel geen homopaar te vinden is. Maar je kunt maar voorbereid zijn!
Bounty Day op een postzegel uit 1978
Zoals we eerder zagen herinnert de 23e januari aan het in brand steken van de Bounty. Het hele gebeuren wordt door de eilanders nagespeeld, inclusief het verbranden van (kleine) replica’s van het schip. Daarna wordt er gefeest.
Alleen het vaste bevoorradingsschip uit Nieuw-Zeeland, de MV Silver Supporter, doet Pitcairn ieder kwartaal aan.
De vlag
De vlag van Pitcairn is net als veel meer Britse overzeese territoria een zogenoemde blue ensign, een blauwe vlag met de Union Flag of Union Jack in het kanton. Op het uitwaaiende gedeelte is het wapen van Pitcairn afgebeeld.
Voorstel en ontwerp voor de vlag werden in december 1980 ingediend. Na goedkeuring door Koningin Elizabeth II in april 1984 werd de vlag voor het eerst gehesen in mei 1984, bij het bezoek van gouverneur Sir Richard Stratton.
Het wapen op de vlag is ouder dan de vlag zelf en dateert van 4 november 1969. Het groene vlak op het schild is Pitcairn, het blauw de hemel erboven. Op het groene vlak zijn verder afgebeeld het anker van de Bounty en de scheepsbijbel.
Het schild wordt gedekt door een helm in grijs met daarachter een naar beneden hangende krans van geel en groen. De helm is op zijn beurt eveneens gedekt, en wel met een Pitcairnse kruiwagen in grijs en bladeren (in groen) en bloesem (in geel en rood) van een locale strandpopulier (Thespesia populnea).
Het onbewoonde Oeno, een van de Pitcairneilanden (fotograaf onbekend)
Men zou kunnen denken dat deze dag refereert aan de recente onafhankelijkheid van Oekraïne in 1991, maar dat is hier niet het geval. De dag herinnert aan de vereniging van de Oekraïense gebieden in 1919, vandaag dus 105 jaar geleden.
Wat nu Oekraïne is, was voor 1919 verdeeld in een deel dat bij het Russische Keizerrijk hoorde en de andere helft was onderdeel van het Keizerrijk Oostenrijk-Hongarije. Met de volksrevoluties in die tijd hielden beide keizerrijken op te bestaan.
Het deel dat voorheen onderdeel was van Oostenrijk-Hongarije werd de West-Oekraïense Nationale Republiek (1918) en het voormalige Russische deel werd de Oekraïense Volksrepubliek (1917).
Kaart van Oekraïne in 1919 (ansichtkaart uit 1919)
Op 22 januari 1919 gingen beide republieken samen, waarbij de zogenaamde Akte van Eenwording (Акт Злуки) werd getekend. De nieuwe staat heette de Oekraïense Staat.
Het duurde allemaal niet lang: het westelijke deel werd vanaf 1919 Pools en bleef dat tot 1939, het oostelijke deel werd in 1921 ingelijfd bij de Sovjet-Unie. Na de bezetting door Duitsland in de Tweede Wereldoorlog lijfde de Sovjet-Unie in 1944 de hele Oekraïne in.
Met het uiteenvallen van de Sovjet-Unie werd Oekraïne op 24 augustus 1991 opnieuw een onafhankelijke staat, nu zonder het lidwoord ‘de’ voor de naam. Die onafhankelijke status was en is een doorn in het oog van de Russische president Poetin, die zijn leger opdracht gaf het land op 20 februari 2022 binnen te vallen, met het doel het te veroveren en de regering te vervangen door een marionetten-regime. Zoals we weten is dat niet gelukt. Dat neemt niet weg dat de soevereine staat Oekraïne een oorlog werd ingesleurd die nog steeds gaande is en inmiddels onnoemelijk menselijk en dierlijk leed heeft veroorzaakt, evenals verwoestingen op grote schaal.
De vlag van Oekraïne bestaat uit twee even brede horizontale banen van blauw en geel.
Er zijn voldoende aanwijzingen dat de kleuren blauw en geel van de vlag ver terug gaan, zelfs tot de 15e eeuw. De kleuren gaan er echter pas echt toe doen wanneer de twee keizerrijken waar Oekraïne onderdeel van uitmaakte (het Russische en het Oostenrijks-Hongaarse), ophouden te bestaan.
Ook in 1918/1919 lag Oekraïne (toen de West-Oekraïense Nationale Republiek) onder vuur, zoals op deze prent wordt weergegeven: een Russische bolsjewiek in het noorden, een Rus van het Witte Leger (anti-sovjet) in het oosten met de Russische vlag met dubbelkoppige adelaar, een Poolse soldaat (liggend) naast een Hongaarse (in het rood) in het westen en twee Roemeense soldaten in het zuiden; we zien in het midden een vroege afbeelding van de Oekraïense vlag, de tekst onderin luidt “Wereldvrede in Oekraïne” (publiek domein)
De West-Oekraïense Nationale Republiek gebruikt tussen 1918 en 1919 de blauw-gele vlag. De vlag wordt gecontinueerd bij het samengaan van de twee Oekraïnes tot de Oekraïense Staat.
Tot aan 1949 heeft Oekraïne als Russische sovjet-republiek verschillende variaties van egaal rode vlaggen met de letters YCCP (Ukrayinskaya Sotsialisticheskaya Sovetskaya Respublika – oftewel Socialistische Sovjet Republiek Oekraïne) erop.
In 1949 krijgen alle Russische republieken een vlag-‘make-over’, variaties op de vlag van de Sovjet-Unie met eigen accenten. Die van Oekraïne heeft een blauwe balk aan de onderkant.
De grootste Oekraïense vlag meet 40 x 60 meter en weegt 300 kilo, hier zijn we die vlag vóór de oorlog in Charkov (fotograaf onbekend)
Vanaf 1990, dus nog vóór de onafhankelijkheid, wordt de blauw-gele vlag her en der al aarzelend waargenomen. Met het opnieuw zelfstandig worden, wordt de vlag officieel ingevoerd. Wettelijke status krijgt de vlag op 28 januari 1992. De eerste vlag die ooit boven het Verchovna Rada (het Oekraïnse parlement) wapperde is nu in het parlementsmuseum te zien.
Het blauw in de vlag symboliseert de hemel, het geel de uitgestrekte tarwevelden.
Op 21 januari 2013 maakte premier Pauline Marois van Québec bekend dat de (Franstalige Canadese) provincie op deze datum een officiële Dag van de Vlag zou krijgen. Het is een dag waarop de toch al populaire vlag op nog meer plaatsen te zien is.
Een grote verzameling Québecse vlaggen in Montréal op de Jour du Drapeau (fotograaf onbekend)
Op scholen wordt aandacht besteed aan de geschiedenis van de vlag, er zijn speeches en ook de Québecse onafhankelijkheidsbeweging Mouvement souverainiste du Québec, laat van zich horen.
De vlag van Québec is blauw met een wit staand kruis dat de vlag in vier vakken verdeeld. In elk van de vakken een fleur-de-lys in wit.
Vlag van Québec (1948-heden)
Tot 1948 werd in Québec de Union Jack of Union Flag gebruikt. Hoewel er ooit eerdere pogingen waren ondernomen om tot een eigen vlag te komen, duurde het dus tot 1948 voordat hiertoe werd besloten. Eind 19e eeuw was er een ontwerp voor een Québecse versie van een blue ensign (met het provinciewapen op de vluchtzijde), maar die lijkt nooit gebruikt te zijn.
De blue ensign van Québec
In 1902 werd er door de abt Ephège Filiatreault een vlag ontworpen, de zogenaamde Drapeau de Carillon, die in feite de directe voorloper is van de huidige vlag.
Ook die vlag werd echter niet ingevoerd. Deze vlag heeft echter onmiddellijk na de aanname van de huidige vlag op 21 januari 1948 kortstondig vanaf het parlementsgebouw gewapperd, omdat de nieuwe vlag pas op 2 februari beschikbaar was.
Drapeau de Carillon
De vlag van Québec heeft een naam: Fleurdélisé. Hij is in vieren verdeeld door een wit kruis, afkomstig van de Franse koninklijke vlag. De vier fleur-de-lys op de blauwe velden lijken ook te verwijzen naar de vroegere Franse koningsvlag, maar dat is niet het geval. Deze zijn afkomstig van een vlag die gebruikt werd door een Frans-Canadese militie onder bevel van luitenant-generaal Louis-Joseph de Montcalm, bij de Slag van Carillon in 1758.
‘Victoires des troupes de Montcalm à Carillon’ door Henry Alexander Ogden (1854-1936), met rechts op de voorgrond Louis Joseph de Montcalm (Fort Ticonderoga Museum, New York / publiek domein)
Ruim 60 landen hebben een ‘dag van het leger’, en Laos is er één van. In dit geval wordt herdacht dat op 20 januari 1949 het land een onafhankelijk leger kreeg.
De Dag van het Leger wordt doorgaans gevierd met een militaire parade in de hoofdstad Vientiane (screenshot)
Laos, lang een Franse kolonie, werd in de Tweede Wereldoorlog bezet door Japan. Na de bevrijding kwamen de Fransen in eerste instantie terug, maar in 1949 werd het een monarchie. In 1953 werd de onafhankelijkheid officieel erkend. Helaas brak er een langdurige burgeroorlog uit. Uiteindelijk kwam daar in 1975 een einde aan toen de communistische partij Pathet Lao aan de macht kwam en de monarchie werd afgeschaft. Sinds die tijd heet het land officieel Democratische Volksrepubliek Laos.
De vlag
Vlag van Laos (1945-1946 / 1975-heden)
De vlag van Laos is een horizontale driekleur van rood-blauw-rood, waarbij de middelste blauwe baan even hoog is als de tweed rode samen. Midden op de blauwe baan staat een witte cirkel.
De vlag werd ingevoerd na de communistische overname in 1975, maar was al eerder kortstondig de nationale vlag geweest. Het was een ontwerp van Mahā Silā Vīravong en de vlag werd voor het eerst ingevoerd in 1945, na de Tweede Wereldoorlog. Laos was een Franse kolonie, maar net als het geval was met het door de Japanners bezette Nederlands-Indië (nu Indonesië), ontstond er een machtsvacuüm in Laos, na de overgave van de Japanse bezetters.
Het duurde enige tijd voordat de Fransen ‘orde op zaken’ hadden gesteld. Gedurende deze tijd (12 oktober 1945 tot en met 24 april 1946) werd Laos geleid door de Lao Issara (Vrij Laos), een anti Franse groepering. Met het herstel van de Franse macht verdween de vlag weer uit beeld werd de oude vlag weer ingevoerd.
De oude vlag van Laos vindt zijn oorsprong in die van een van de voorgangers van Laos: het koninkrijk Luang Prabang (1707-1893), dat samen met twee andere koninkrijken uiteindelijk in 1893 de Franse kolonie Laos zou vormen. De vlag van Luang Prabang was rood met een driekoppige olifant in wit, staand op een voetstuk met een koninklijke parasol boven de olifant. De witte olifant is eveneens een koninklijk symbool in Zuidoost-Azië, meer specifiek in Myanmar, Thailand en Laos.
Drie versies van dezelfde vlag, v.l.n.r. Vlag van het koninkrijk Luang Prabang (tot 1893) / Vlag van Laos als Franse kolonie (1893-1952) / Vlag van Laos (1952-1975)
De Fransen namen de vlag over in 1893, waarbij hij licht werd gewijzigd: het voetstuk kreeg een plattere vorm en vijf treden en de parasol kreeg negen lagen. In het kanton werd de Franse vlag, de tricolore afgebeeld. De volgende versie stamt uit 1952, het jaar waarin de monarchie werd ingevoerd. Het jaar daarop verkreeg Laos de onafhankelijkheid. Deze vlag was gelijk aan de vorige, minus de Franse vlag. In 1975, bij de invoering van de Democratische Volksrepubliek Laos, werd er teruggegrepen naar de vlag die kortstondig als vlag diende in de jaren 1945-1946.
De Mekongrivier (fotograaf onbekend)
Wat de symboliek betreft: de twee rode banen staan voor het vergoten bloed voor het vaderland, aan beide kanten van de rivier de Mekong, het blauw staat voor deze belangrijke rivier en voor voorspoed, terwijl de witte cirkel de eenheid belichaamt van Noord- en Zuid-Laos en tevens symbool is voor de volle maan die op de Mekong schijnt.
Kaapverdië, ook wel bekend onder de naam Kaapverdische Eilanden is een groep van tien eilanden en acht eilandjes voor de westkust van Afrika. De eilandstaat bestaat uit twee geografische regio’s: de noordelijke of bovenwindse eilanden en de zuidelijke of benedenwindse eilanden.
De 20e januari is een officiële feestdag in Kaapverdië. Herdacht wordt dat op die datum in 1973 Amílcar Cabral werd vermoord in Conakry, de hoofdstad van Guinee.
Affiche voor de feestdag met het portret van Amílcar Cabral (publiek domein)
Cabral was een voorvechter van onafhankelijkheid van Kaapverdië en Guinee-Bissau, beide Portugese kolonies toen. Cabral, was geboren in Bafatá in Guinee-Bissau, zijn moeder was Kaapverdiaans en zijn vader Guinee-Bissaus. Als student landbouwkunde in Lissabon was hij al sterk gekant tegen het koloniale regime van Portugal en hij stond aan de wieg van studentenorganisaties die zich uitspraken voor onafhankelijkheid van de Portugese koloniën. Weer terug in Afrika richtte hij in 1956 de Partido Africano da Independência da Guiné e Cabo Verde (PAIGC) op, tevens was hij een van de oprichters van de Movimento Popular de Libertação de Angola (MPLA), een beweging die de onafhankelijkheid van Angola nastreefde, destijds ook een Portugese kolonie.
Van 1963 tot aan zijn dood in 1973 leidde hij de guerrilla-beweging van de PAIGC in Guinee-Bissau, waarbij de onafhankelijkheid van zowel Guinee-Bissau als Kaapverdië werd nagestreefd. De beweging was behoorlijk succesvol en veroverde steeds meer gebied op de Portugese overheersers. In 1972 en begin 1973 was Cabral druk bezig met de voorbereidingen van een ‘volksbevrijdingsleger’. Dit deed hij in Conakry, de hoofdstad van buurland Guinee (wat in 1958 onafhankelijk was geworden van Frankrijk). Een voormalige medestrijder van Cabral uit de PAIGC, Inocêncio Kani, schoot hem op 20 februari dood. Wat er achter zat, is nooit helemaal duidelijk geworden. Eén theorie is echter dat de Portugese geheime dienst PIDE was geïnfiltreerd in de onafhankelijkheidsbeweging. Bewezen is dit echter nooit. Kani bleek de nodige volgelingen te hebben gehad en na de dood van Cabral werd de PAIGC ‘gezuiverd’: rond de 100 officieren en guerrilla-soldaten werden geëxecuteerd.
Cabral heeft de onafhankelijkheid van Guinee-Bissau en Kaapverdië dus niet meegemaakt. De onafhankelijkheidsbeweging ging verder onder leiding van zijn halfbroer Luís Cabral. Op 24 september 1973 werd de onafhankelijkheid van Guinee-Bissau uitgeroepen en één jaar later, op 10 september werd dit erkend. Luís Cabral werd de eerste president van de nieuwe republiek.
Luís Cabral, halfbroer van Amílcar (1931-2009), eerste president van Guinee-Bissau (publiek domein)
Nadat Portugal in april 1974 zijn eigen democratische revolutie doormaakte (de zogenaamde Anjer-revolutie), ging het voor Kaapverdië ook snel. De PAICG werd na de omwenteling in Portugal politiek actief op de eilanden en in december van dat jaar werd er overeenstemming bereikt over de vorming van een overgangsregeling. Op 5 juli 1975 werd Kaapverdië vervolgens een onafhankelijke republiek met Aristides Pereira als eerste president van Kaapverdië.
Aristides Pereira (1923-2011), eerste president van Kaapverdië (screenshot)
De vlag
Vlag van Kaapverdië (1992-heden)
De vlag is blauw met iets onder het midden een horizontale witte balk. Precies in het midden van deze witte balk bevindt zich een dunnere rode balk. De verhouding van de vlakken is 6:1:1:1:3. Tien gele vijfpuntige sterren liggen in een cirkel iets over het midden en dicht bij de broekingszijde over het geheel heen. De drie bovenste sterren in het bovenste blauwe vlak, de drie onderste in het blauwe vlak onderin, en de laatste vier sterren elk in de witte balk (twee boven en twee onder de rode balk).
Pedro Gregório Lopes (1932), ontwerper van de Kaapverdische vlag (screenshot)
Het blauw staat voor zowel zee als lucht, het wit de vrede en het rood staat voor de moeite die men daarvoor moet nastreven. De tien gele sterren staan voor de tien eilanden die tezamen Kaapverdië vormen. De vlag werd in 1992 ingevoerd en is een ontwerp van Pedro Gregório Lopes.
Eerste vlag
Vanaf de onafhankelijkheid in 1975 tot 1992 gebruikte Kaapverdië een vlag die sterk op die van Guinee-Bissau leek. De enige verschillen zaten ‘m in de krans van maïsstengels rond de zwarte ster aan de broekzijde en een gestileerde mossel in het midden van de stengels en de langere lengte van de Guinee-Bissause vlag.
Links: vlag van Guinee-Bissau (1973-heden) / Rechts: voormalige vlag van Kaapverdië (1975-1992)
Het één-partijstelsel dat het land sinds de onafhankelijkheid had, werd na de verkiezingen van 1991 afgeschaft. De Movimento para a Democracia (MpD) kwam aan de macht en die partij stelde een verandering van vlag voor. Op 25 september 1992 werd de huidige vlag ingevoerd.
Op dinsdag liet het Oekraïense leger weten dat het een Russisch militair spionagevliegtuig had neergeschoten boven de Zee van Azov, wat volgens analisten een klap zou zijn voor de Russische luchtmacht. Legerchef generaal Valerii Zaluzhnyi zei dat de luchtmacht een A-50 langeafstands-radar-detectievliegtuig en een Il-22 controlecentrum-vliegtuig had vernietigd. De A-50 detecteert luchtverdediging en coördineert doelen voor Russische straaljagers. Volgens de Britse inlichtingendienst MI6 heeft Rusland “waarschijnlijk” zes operationele A-50’s in dienst. De bouw van deze vliegtuigen wordt geraamd op honderden miljoenen dollars.
Russische functionarissen zeiden dat ze “geen informatie” hadden over de aanslagen, maar prominente pro-Russische bloggers zeiden dat het verlies van een A-50 aanzienlijk zou zijn. Een populaire militaire zender, Rybar, liet weten dat als de informatie van Oekraïne over de Russische verliezen zou worden bevestigd, het “weer een zwarte dag zou zijn voor de Russische luchtmacht”.
Yuri Ihnat, woordvoerder van de Oekraïense luchtmacht (screenshot)
Voor wat betreft het Ilyushin Il-22 controlecentrum-vliegtuig liet de woordvoerder van de Oekraïense luchtmacht, Yuri Ihnat, weten dat dit toestel onherstelbaar beschadigd was. Een afbeelding die op sociale media verscheen, toont wat lijkt op een Il-22 met zichtbare schade aan zijn staart. Er zijn echter niet veel details zichtbaar op de foto, wat een onafhankelijke analyse moeilijk maakt. Ihnat benadrukte dat het A-50-spionagevliegtuig het belangrijkste doelwit was.
Professot Justin Bronk. van de defensie-denktank Rusi (screenshot)
Justin Bronk, een luchtoorlog-specialist van de defensie-denktank Rusi, liet weten dat, indien bevestigd, het verlies van een A-50 een zeer operationeel significant en beschamend verlies zou zijn voor de Russische luchtmacht. Hij beschreef de A-50 als een belangrijk commando-, controle- en bewakingsplatform, dat Russische vliegtuigen en grond-luchtraketsystemen voorziet van vroege waarschuwings- en doel-informatie over lange afstand, aangaande Oekraïense laagvliegende vliegtuigen. Hij voegde eraan toe dat er slechts een klein aantal van deze vliegtuigen binnen de Russische luchtmacht was, en nog minder getrainde missie-bemanningen, wat betekent dat het verlies van één zo’n toestel een enorme klap zou zijn.
Meer Franse raketten en bommen
Afgelopen dinsdag liet de Franse president Macron weten dat Frankrijk tientallen raketten en honderden bommen aan Oekraïne gaat leveren. Frankrijk had de afgelopen zomer Oekraïne al voorzien van een onbekend aantal Storm Shadow/SCALP-kruisraketten voor de lange afstand. Bij deze nieuwe levering zou het om een veertigtal raketten gaan.
De vlag van Oekraïne bestaat uit twee even brede horizontale banen van blauw en geel.
Er zijn voldoende aanwijzingen dat de kleuren blauw en geel van de vlag ver terug gaan, zelfs tot de 15e eeuw. De kleuren gaan er echter pas echt toe doen wanneer de twee keizerrijken waar Oekraïne onderdeel van uitmaakte (het Russische en het Oostenrijks-Hongaarse), ophouden te bestaan.
Ook in 1918/1919 lag Oekraïne (toen de West-Oekraïense Nationale Republiek) onder vuur, zoals op deze prent wordt weergegeven: een Russische bolsjewiek in het noorden, een Rus van het Witte Leger (anti-sovjet) in het oosten met de Russische vlag met dubbelkoppige adelaar, een Poolse soldaat (liggend) naast een Hongaarse (in het rood) in het westen en twee Roemeense soldaten in het zuiden; we zien in het midden een vroege afbeelding van de Oekraïense vlag, de tekst onderin luidt “Wereldvrede in Oekraïne” (publiek domein)
De West-Oekraïense Nationale Republiek gebruikt tussen 1918 en 1919 de blauw-gele vlag. De vlag wordt gecontinueerd bij het samengaan van de twee Oekraïnes tot de Oekraïense Staat.
Tot aan 1949 heeft Oekraïne als Russische sovjet-republiek verschillende variaties van egaal rode vlaggen met de letters YCCP (Ukrayinskaya Sotsialisticheskaya Sovetskaya Respublika – oftewel Socialistische Sovjet Republiek Oekraïne) erop.
In 1949 krijgen alle Russische republieken een vlag-‘make-over’, variaties op de vlag van de Sovjet-Unie met eigen accenten. Die van Oekraïne heeft een blauwe balk aan de onderkant.
De grootste Oekraïense vlag meet 40 x 60 meter en weegt 300 kilo, hier zijn we die vlag vóór de oorlog in Charkov (fotograaf onbekend)
Vanaf 1990, dus nog vóór de onafhankelijkheid, wordt de blauw-gele vlag her en der al aarzelend waargenomen. Met het opnieuw zelfstandig worden, wordt de vlag officieel ingevoerd. Wettelijke status krijgt de vlag op 28 januari 1992. De eerste vlag die ooit boven het Verchovna Rada (het Oekraïnse parlement) wapperde is nu in het parlementsmuseum te zien.
Het blauw in de vlag symboliseert de hemel, het geel de uitgestrekte tarwevelden.
Toen Koningin Margrethe II van Denemarken tijdens haar nieuwjaarstoespraak op 31 december plotsklaps haar aftreden aankondigde was dat meteen wereldnieuws. Niet alleen had ze in het verleden al meermaals verkondigd dat ze koningin zou blijven tot ze bij wijze van spreken van de troon zou vallen, maar is het sowieso ongehoord dat een Deens monarch aftreedt.
Koningin Margrethe tijdens haar nieuwjaarstoespraak, waarin ze haar aftreden aankondigde (kongehuset.dk screenshot)
We moeten helemaal terug naar het jaar 1146, toen Koning Erik III om onbekende redenen aftrad en zich terugtrok in het Sankt Knudsklooster bij Odense, waar hij een jaar later overleed.
Rugproblemen
Bekend is dat de koningin al jarenlang kampt met rugproblemen, waardoor ze de laatste jaren tijdens het handen schudden bij recepties en staatsbezoeken van een stoel gebruik moest maken, omdat lang staan te pijnlijk was (en is?). Vorig jaar februari werd de koningin aan haar rug geopereerd, waarna ze wekenlang uit de running was, ook al was de niet nader geduide operatie “succesvol” verlopen. Gedurende die tijd trad Kroonprins Frederik als regent op.
Kroonprins Frederik en Kroonprinses Mary poseren voor fotografen en cameramensen na aankomst bij Paleis Christiansborg voor de jaarlijkse nieuwjaarsreceptie, 1 januari 2024 (screenshot)
Het was die operatie die de koningin deed nadenken over de toekomst van de Deense monarchie, zo zei ze in haar nieuwjaarstoespraak. “Ik heb besloten dat dit het juiste moment is. Op 14 januari 2024 –52 jaar nadat ik mijn geliefde vader ben opgevolgd– zal ik aftreden als koningin van Denemarken. Ik laat de troon over aan mijn zoon Kroonprins Frederik.”
Koningin Margrethe inspecteert haar Koninklijke Garde in Paleis Christiansborg, net voor de nieuwjaarsreceptie van 1 januari 2024 (screenshot)
Omdat Deense monarchen dus normaliter nooit aftreden wordt een troonopvolg(st)er pas koning of koningin als de voorgang(st)er sterft, zodat het aantreden van een nieuwe vorst of vorstin onmiddellijk overgaat van de overledene op de opvolg(st)er. Vanwege dit overlijden kan er ook nooit sprake van een volksfeest als er een nieuwe koning of koningin is.
Koningin Margrethe (1940) met premier Jens Otto Krag (1914-1978) op het balkon van Paleis Christiansborg op 15 januari 1972; de Koningin draagt het ordelint van de hoogste Deense ridderorde, De Orde van de Olifant (screenshot)
Zo bestond het hele ceremonieel van de 15e januari 1972, één dag na het overlijden van haar vader Koning Frederik, uit het verschijnen van de in rouwkleding gestoken Koningin Margrethe op het balkon van Paleis Christiansborg in Kopenhagen met naast haar de Deense premier Jens Otto Krag, die haar na een korte toespraak tot Koningin uitriep (hoewel ze dat toen al was).
Hoewel troonsafstand dus geen Deense constitutionele praktijk is, veronderstelt de Wet inzake troonopvolging van het Koninkrijk Denemarken dat troonsafstand kan plaatsvinden, aangezien § 6 van de wet bepaalt dat de andere bepalingen van de wet –die gebaseerd zijn op de dood van de soeverein– ook van toepassing zijn in het geval dat de monarch afstand doet van de troon. Ongewoon bij aftredende vorsten en vorstinnen is dat ze na abdicatie nog taken uitvoeren die tot het koninklijk gezag gerekend worden, maar in Denemarken is besloten dat Koningin Margrethe, ondanks haar aftreden, ook als regent kan optreden.
Ceremonie in Paleis Christiansborg
Dit alles betekent dat het vandaag anders zal gaan dan normaal het geval is bij Deense troonswissels. Zo komen de Deense Raad van State plus de koninklijke hoofdrolspelers bijeen in Paleis Christiansborg in het centrum van Kopenhagen. Het officiële programma vermeldt dat het kroonprinselijk paar, Frederik en Mary, om 13.35 u vanaf Paleis Amalienborg per auto vertrekt naar Christiansborg, het paleis waar het Deense parlement zetelt, maar waar ook koninklijke ontvangstruimtes zijn. Om 13.37 u zal Koningin Margrethe vertrekken, eveneens vanuit Amalienborg, maar dan per koets, begeleid door een regiment huzaren.
Om 14.00 uur is iedereen aanwezig in Christiansborg, waar de koningin de akte van abdicatie zal tekenen, waarna Kroonprins Frederik automatisch Koning Frederik X wordt.
Zijn vrouw wordt op dat moment Koningin Mary, terwijl hun oudste zoon Christian, tot op heden zijn vader als kroonprins opvolgt. (In Denemarken noemen ze Christian tot dat moment “de vermoedelijke troonopvolger”.) Koningin Margrethe behoudt haar titel van koningin.
De koningin tekent de acte van abdicatie waarna Frederik koning is en Christian officieel kroonprins (screenshot)Stoelendans: Margrethe laat haar stoel aan haar zoon, de koning, terwijl Christian als kroonprins de stoel van zijn vader inneemt (screenshot)Margrethe’s rol is uitgespeeld en ze vertrekt, nagekeken door haar zoon en kleinzoon (screenshot)
Na de korte plechtigheid vertrekt Margrethe om 14.15 per auto terug naar Amalienborg. Vervolgens voorziet het programma in een audiëntie om 14.30 u door de nieuwe koning en koningin voor “speciale gasten”
Om 15.00 wordt vanaf het paleisbalkon de proclamatie van de nieuwe koning afgekondigd, door premier Mette Fredriksen, met Koning Frederik aan haar zijde, die daarna kort het publiek zal toespreken. Tevens is het de verwachting dat Koningin Mary en Kroonprins Christian op het balkon hun opwachting zullen maken.
Vanaf 15.10 u zullen er door de Sixtus Batterij op het schiereiland Holmen 3 x 27 saluutschoten worden afgevuurd. Het vertrek van koning en koningin is om 15.30 u per koets, terug naar Amalienborg. De huzaren die Koningin Margrethe eerder op de middag begeleidden, escorteren het rijtuig. In het hele land (en tevens in Groenland en op de Faeröereilanden) zal er vanaf overheidsgebouwen en -schepen gevlagd worden
Een grote menigte heeft zich bij het paleis verzameld (screenshot)Koning Frederik X en Koningin Mary met hun vier kinderen op het balkon van Christiansborg, v.l.n.r.: Prinses Isabella, Kroonprins Christian, het koninklijk paar, Prinses Josephine & Prins Vincent (screenshot)Het nieuwe koninklijke paar zwaait naar het toegestroomde publiek (screenshot)En er was een zoen, onder luid gejuich (screenshot)
Andere monarchieën
De Deense website van het Hof schetste kort na de abdicatie-aankondiging de situatie in andere monarchieën, waarbij Nederland als voorbeeld diende:
In sommige landen is het (de abdicatie) de gewoonte, of in ieder geval iets dat voorkomt, dat het staatshoofd ruimte maakt voor de volgende generatie door af te treden, afstand te doen. Dit is onder meer het geval in Nederland, waar vier van de zes vorsten sinds de oprichting van de monarchie in 1813 afstand hebben gedaan. Dit gebeurde voor het laatst in 2013, toen toenmalig koningin Beatrix op Koninginnedag op 30 april de troon overdroeg aan haar oudste zoon, Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander. Koningin Beatrix nam zelf de troon over door de troonsafstand van haar moeder, koningin Juliana, in 1980.
Net als in Luxemburg is dit in Nederland inderdaad al generaties lang gebruikelijk. Maar ook andere monarchieën waar dit jarenlang een taboe was, zijn overstag gegaan: zo waren er abdicaties in België (2013), Spanje (2014) en Japan (2019).
De koninklijke standaard
De Koninklijke Standaard van Denemarken
Denemarken is een luilekkerland voor vlaggenliefhebbers. De Denen houden van vlaggen en de nationale vlag de Dannebrog, de oudste nog bestaande nationale vlag ter wereld, is dan ook overal te zien, ook als wimpel.
De Dannebrog kent heel veel variaties en ook de koninklijke standaard is ervan afgeleid. En het blijft niet bij één standaard: er zijn op dit moment in totaal vier versies binnen de koninklijke familie, waarvan de koninklijke standaard van de monarch van Denemarken de belangrijkste is. Die is vandaag dan ook bij Vlagblog te zien.
De basis van de koninklijke standaard, die alleen door Koning Frederik gebruikt wordt is, zoals gezegd, de Dannebrog, maar dan ingehoekt. Dit staat ook wel bekend als het zwaluwstaart-model, waarbij de vlag in twee punten uitloopt. Over het midden van het witte kruis heen is het koninklijk wapen te zien. Dit is het ‘grote wapen’, wat betekent dat het wapenschild is voorzien van twee schildhouders, twee zogenaamde ‘wildemannen’. Dit alles geplaatst op de koninklijke hermelijnen mantel met kroon. Net onder het schild hangen de ketens van de twee Deense ridderordes, de Orde van de Dannebrog (Dannebrogordenen) en de Orde van de Olifant (Elefantordenen).
Wapen
Het koninklijke wapen zoals het op de Koninklijke Standaard voorkomt, in detail
Voordat we de andere koninklijke vlaggen nader beschouwen, lichten we eerst het wapenschild even van de koninklijke mantel, zodat de onderdelen beter te zien zijn.
Toen Koningin Margrethe op 14 januari 1972 haar vader Frederik IX opvolgde, waren er al plannen in de maak om het wapenschild te vereenvoudigen. Dat van haar vader was nog veel drukker met nog meer wapenschilden op wapenschilden. Met haar aantreden deed ze afstand van de inmiddels in onbruik geraakte titels van koningin der Wenden en Goten en de hertogelijke waardigheden van Holstein, Stormarn, Dithmarsken en Lanenburg. De bij deze titels behorende wapenschilden werden voortaan weggelaten.
Het huidige wapen is in vieren verdeeld door het rood omzoomde witte kruis van de Dannebrog, met een hartschild daaroverheen. Het hartschild is geel met twee rode balken, het is het wapen van Oldenburg, het stamland van het Koninklijk Huis. Veld I en IV zijn identiek en tevens de oudste onderdelen uit het wapen. Ze gaan terug tot de 12e eeuw en tonen drie zogenaamde gaande leeuwen, gekroond en genageld, in blauw op een geel veld. Iedere leeuw is vergezeld van drie rode hartjes (hoewel we er op beide schilden eentje missen: het 9e hartje valt weg achter het hartschild, daarom hieronder het schild nog even apart). Deze hartjes zijn eigenlijk pompebladeren (vergelijk de vlag van de Nederlandse provincie Friesland). Dit schild is tevens het nationale wapen van Denemarken.
Links: Het schild met de drie leeuwen, waar alle 9 hartjes op te zien zijn, tevens het nationale wapen van Denemarken / Rechts: Vlag van de Nederlandse provincie Friesland (Fryslân) waarop ook pompebladeren (pompeblêden) voorkomen, een soort waterlelie
Veld II toont twee gaande leeuwen in blauw op een geel veld, symbool voor Sleeswijk. Veld III is, zoals dat heraldisch heet, doorsneden en half gedeeld, waardoor er drie deelvakken ontstaan. De drie gouden kronen bovenin herinneren aan de Unie van Kalmar (1397-1523/36), een samenwerkingsverband tussen de Scandinavische koninkrijken Denemarken, Noorwegen en Zweden. De drie gouden kronen komen we ook tegen in het wapen van Zweden. Onderin zien we de symbolen voor de tot Denemarken behorende rijksdelen: de Faeröer (gelegen tussen Schotland en IJsland) en Groenland, gesymboliseerd door respectievelijk een zilveren ram en een zilveren ijsbeer.
Ordes
De eerste van de twee ketens van de ridderordes is de Orde van de Dannebrog (Dannebrogordenen), die in 1672 werd ingesteld door Koning Christiaan V, maar teruggaat op de Orde die Koning Waldemar II reeds in 1219 instelde en de naam draagt van de Deense vlag. In 1808 bepaalde Koning Frederik VI dat de Orde een moderne Orde van Verdienste met vier graden moest worden. De Deense overheid is niet scheutig met het verlenen van deze letterlijk kostbare Orde, waarbij de versierselen van de hogere graden in goud en zilver worden uitgevoerd. Vanaf 1951 kunnen er naast ridders ook dames in de Orde worden opgenomen.
Links: Koning Waldemar II (1170-1241), afgebeeld op het Koningsfries uit ±1325 in de Sankt Bendtskerk in Ringsted, Sjælland (let op het schild met de drie leeuwen!) (publiek domein/ Orf3us, 2016) / Rechts: Koning Christiaan V (1646-1699) olieverfschilderij uit de tweede helft van de 17e eeuw, door Jacques d’Agar (1640-1715) (Collectie Frederiksborg Museum, Hillerød)
De keten van de Orde bestaat uit aan elkaar geschakelde kruizen en monogrammen met een kruis als pendant. De monogrammen zijn de W en de C voor respectievelijk Koning Waldemar II en Koning Christiaan V.
Links: Keten van de Orde van de Dannebrog met als pendant een wit geëmailleerd Latijns kruis / Rechts: Keten van de Orde van de Olifant met als pendant een wit geëmailleerde krijgsolifant
Onder de Orde van de Dannebrog zien we de hoogste Deense Orde: de Orde van de Olifant (Elefantordenen). Deze Orde is net als de Orde van de Dannebrog een van de oudste nog bestaande ridderordes en gaat waarschijnlijk terug tot de door Koning Christiaan I in 1462 opgerichte ‘ordebroederschap’ onder de naam Guds Moders Selskab (Broederschap van de Moeder Gods). Het is mogelijk dat de keten van deze Orde al olifanten had. Vanaf 1508 komt de olifant als symbool van de Orde met zekerheid voor. De huidige statuten van de Orde werden in 1693 vastgesteld door Koning Christiaan V. Pas vanaf 1958 kan de Orde ook aan vrouwen worden verleend.
De Orde wordt hoofdzakelijk aan staatshoofden en leden van regerende vorstenhuizen verleend. En hoewel het een staatsorde betreft, lijkt het qua verlening dus meer op een Huisorde, omdat automatisch alle Deense prinsen en prinsessen in de Orde worden opgenomen.
Zoals gezegd is het symbool van de Orde een olifant, specifieker een krijgsolifant met een gevechtstoren op de rug, symbool voor het strijdbare christendom. De keten van de Orde bestaat uit aan elkaar geschakelde olifanten en gevechtstorens met een olifant als pendant. Als staatshoofd is Koningin Frederik grootmeester van beide ordes.
Gebruik
Terug naar de koninklijke standaard zelf dan. De koning heeft de beschikking over meerdere paleizen, die traditiegetrouw op vaste tijden in het jaar bewoont worden, of Frederik deze gewoonte voortzet zullen we moeten afwachten. Als de koning ten paleize is, is dat te zien aan de koninklijke standaard die dan boven het desbetreffende paleis wappert.
Volgens diezelfde traditie is de monarch ’s zomers meestal te vinden op Slot Marselisborg in Aarhus of Slot Gråsten in het zuiden van Jutland. In de winter wordt Paleis Amalienborg in het centrum van Kopenhagen gebruikt.
Paleis Amalienborg in Kopenhagen (publiek domein)
In de lente en de herfst is Paleis Fredensborg aan de beurt, 30 km ten noorden van Kopenhagen. Daarnaast staat er ’s zomers met enige regelmaat een vaartocht op het programma met het koninklijke jacht Dannebrog, dat dan ook de koninklijke standaard voert.
HDMY Dannebrog, het koninklijk jacht, gebouwd in Kopenhagen in 1931, in 2017 voor anker in de hoofdstad (Colin/publiek domein)
In verkleinde vorm wordt de koninklijke standaard, net als in andere koninkrijken op hofauto’s gebruikt.
Standaard van de kroonprins
Standaard van de Kroonprins
Zoals al vermeld in de introductie zijn er momenteel vier koninklijke vlaggen in gebruik (allemaal zwaluwstaarten) en de tweede in de rij is de standaard van de kroonprins, die sinds 1914 in gebruik is.
Prins Christian is de oudste van de vier kinderen van de koning en koningin en daarmee de kroonprins. Hij werd geboren in 2005, werd op 15 oktober vorig jaar 18 en daarmee staatsrechtelijk meerderjarig, waardoor hij in theorie zijn vader nu al zou kunnen opvolgen.
De standaard van de kroonprins laat het gekroonde nationale wapen zien, omhangen met de keten van de Orde van de Olifant.
Standaard van de Regent
Standaard van de Regent
Nummer drie in de serie is een interessante, het is de standaard van de regent en Denemarken is de enige monarchie die hier een aparte vlag voor voert en dat heeft alles te maken met het feit dat in Denemarken ten allen tijde een troongerechtigd lid van het Koninklijk Huis in het land aanwezig moet zijn. Ook deze vlag is in 1914 ingevoerd. Naast Koning Frederik’s vrouw Mary en broer Joachim, kan vanaf vandaag (in theorie) zijn zoon Kroonprins Christian ook als regent (rigsforstander) optreden en zelfs, zoals we eerder al zagen, tevens de gepensioneerde Koningin Margrethe.
De standaard van de regent toont dan ook de zogenaamde regalia, de symbolen van het koninklijk gezag: de kroon, de gekruiste scepter en rijkszwaard en de rijksappel.
Regalia van Denemarken: Centraal de koningskroon van Christiaan V uit 1671 (omhangen met de Orde van de Olifant), daarnaast de koninginnenkroon van Sophie Magdalene (vrouw van Christiaan VI) uit 1731, de scepter en de rijksappel van Frederik III uit 1648 en het rijkszwaard uit 1643, een huwelijksgeschenk van Christiaan IV aan zijn zoon Frederik III (publiek domein)
Standaard van het Koninklijk Huis
Standaard van het Koninklijk Huis
Deze koninklijke vlag zou je oneerbiedig kunnen betitelen als ‘overig’. Hij toont de koningskroon en is bedoeld voor die leden van het Koninklijk Huis, naast het staatshoofd en troonopvolger.
Volwassen leden van het Huis die deze standaard voeren, Prins Joachim, diens vrouw Prinses Marie en Prinses Benedikte.
Niet meer in gebruik
Standaard van Prins Henrik
Tot en met 2018 was er nog een vijfde standaard in gebruik, nl. de standaard van de prins-gemaal, de uit Frankrijk afkomstige echtgenoot van Koningin Margrethe, die op 13 februari 2018 overleed.
Prins Henrik, geboren als Henri de Laborde de Monpezat, voerde een vlag die op het oog veel op die van Koningin Margrethe lijkt, maar uiteraard niet hetzelfde is.
Veld II en III tonen het familiewapen van Henrik, een gouden leeuw met drie gouden sterren op een rood veld. En in plaats van wildemannen, zijn de schildhouders hier twee gouden leeuwen.
Vlagblog 