Vlissingen geeft vanmiddag de aftrap voor de officiële herdenking van de Slag om de Schelde, dit jaar 75 jaar geleden.
Morgenmiddag is de grote dag, in aanwezigheid van koning Willem-Alexander, koningin Máxima, hun Belgische collega’s koning Filip en koningin Mathilde, premier Rutte en andere kabinetsleden. De viering vindt plaats in Terneuzen, met aandacht voor de militaire veteranen en een vlootschouw op de Westerschelde.
Maar dat is morgen. Terug naar vandaag. Om 16.00 uur zal in Vlissingen de onthulling plaatsvinden van een namenmonument, de Roll of honour. Het betreft een ruim 20 meter lang gedenkteken op de zogenaamde Muur van Altena, bij Uncle Beach, waarop de namen van de 69 geallieerde militairen staan die sneuvelden op 1, 2 en 3 november 1944, bij de bevrijding van Vlissingen.
De namen op het monument met het motto Each name is a cry for peace (Elke naam is een schreeuw om vrede), zullen door een groep van 20 burgers onthuld worden. Hierna worden alle namen opgelezen. De Britse mijnenveger HMS Hurworth zal ter hoogte van het herdenkingsstrand saluutschoten afvuren. Naast Nederlandse gasten zal er ook een delegatie van de Britse overheid aanwezig zijn en doedelzakspelers. De Vlissingse Koninklijke Harmonie Ons Genoegen zal de volksliederen spelen.
Uncle Beach is de codenaam die de geallieerden gebruikten voor het strand bij de Oranjemolen, de enige direct aan zee gelegen windmolen.
De militaire landingen die hier in de vroege ochtend van 1 november 1944 plaatsvonden waren onderdeel van de Operation Infatuate (Operatie Infiltratie), die tot doel hadden de militair zeer belangrijke Westerschelde in handen te krijgen, zodat de grote haven van het reeds bevrijde Antwerpen toegankelijk werd voor de geallieerden.
Daartoe diende dus het zuidelijke deel van Zeeland (Zeeuws-Vlaanderen, Walcheren en Zuid-Beveland) bevrijd te worden, wat uiteindelijk ook lukte. Daarmee waren beide oevers van de Westerschelde in geallieerde handen.
Een deel van de gesneuvelde militairen viel op Uncle Beach, een ander deel bij gevechten bij de Oranjemolen en tijdens de drie dagen durende guerilla-oorlog in de Vlissingse binnenstad en op de zee-boulevards. Op 3 november was Vlissingen bevrijd, waarna onmiddellijk werd begonnen de zo belangrijke vaarweg van mijnen te ontdoen. Op 28 november liep het eerste konvooi de haven van Antwerpen binnen.
Het ontwerp van het namenmonument is van de Vlissingse kunstenaar Hans Bommeljé (1958). De Stichting Oorlogsjaren in Vlissingen bracht het benodigde geld bijeen via donaties en sympathisanten.
De vlag
De vlag is een herdenkingsvlag die speciaal voor de herdenking van de Slag om de Schelde is ontworpen.
In aanloop naar het herdenkingsjaar werd vorig jaar oktober door de Gemeente Vlissingen de Regiegroep 75 jaar Slag om de Schelde gevormd.
De zeven mensen in deze regiegroep hadden verschillende achtergronden: uit de gemeente, stichtingen en gewone burgers. De groep had als taak de subsidieaanvragen voor het herdenkingsjaar te beoordelen en te verdelen. Tevens stelde men zichzelf tot doel een logo te ontwerpen, voor gadgets en voor een vlag.
Onderling was men het er al snel over eens dat het standbeeld van een aan land komende commando bij Uncle Beach in het logo moest, net als het silhouet van de ernaast gelegen Oranjemolen. Natuurlijk mochten de vlaggen van de geallieerden die 75 jaar geleden landden, niet ontbreken. Als contrast werd blauw voor de achtergrond gekozen, symbolisch als kleur van de zee.
Het ontwerp werd op het stadhuis voorgewerkt. Na goedkeuring van het concept werd dit doorgestuurd naar ontwerper Harrie Verkaik (van het gelijknamige reclamebureau) in Middelburg, die de elementen hun definitieve plekken in het logo gaf, waarna het in januari dit jaar werd vrijgegeven. Eenieder is vrij het logo te gebruiken. De herdenkingsvlag met het logo werd op 17 april voor het eerst bij het stadhuis gehesen. De vlag was vanaf het begin een succes en is in de hele gemeente op veel plekken te zien, ook aan particuliere vlaggenmasten.
Voor de goede orde de beschrijving: de vlag is blauw, met in het midden een grijs schild met donkergrijze rand. Midden op het grijze schild het zwarte silhouet van het bronzen standbeeld van een aan land stormende commando, officieel het Landingsmonument geheten. Het is een werk van beeldhouwer/schilder Titus Leeser en werd op 31 mei 1952 door de minister van Oorlog en Marine, ir. Kees Staf, onthuld.
Het beeld stond tot 2014 aan de landzijde van de zeedijk bij Uncle Beach, maar werd in juni dat jaar op zijn nieuwe plek aan de andere kant gezet, aan de zeezijde dus.
Aan de rechterkant van de commando is het (halve) silhouet in wit te zien van de Oranjemolen. Deze stellingmolen staat naast het herdenkingsstrand op de zeedijk. Het is een korenmolen, het bouwjaar is niet precies bekend, maar gaat in ieder geval terug tot 1699. De molen is de enige in Nederland die direct aan zee staat.
Aan de linkerkant van de commando de tekst 75 jaar, waarbij de 75 groter is weergegeven.
Aan de onderkant, onder de voeten van de commando en iets buiten het schild uitstekend, staan de vier vlaggen van de geallieerde troepen die op 1 november 1944 bij Uncle Beach aan land kwamen. Van links naar rechts zijn dat de vlaggen van Canada (The Maple Leaf), Frankrijk (Le Tricolore), het Verenigd Koninkrijk (The Union Flag of Union Jack) en Nederland.
Foto’s onthulling
De onderstaande foto’s van de onthulling zijn voor Vlagblog gemaakt door Firi den Hoedt.
(Met dank aan Jan Koopman en John Meijboom van de Stichting Oorlogsjaren in Vlissingen en Harrie Verkaik, voor de achtergrondinformatie over de totstandkoming van de vlag en Firi den Hoedt voor de voor Vlagblog gemaakte foto’s van de ceremonie)
