Twee vlaggen vandaag. Vlag 2:

Deze Braziliaanse feestdag staat ook wel bekend als Sete de Setembro (De Zevende September) en herdenkt het onafhankelijk worden van Portugal op deze datum in 1822, dit jaar dus precies 200 jaar geleden.

Speciale ‘gast’

De dag van vandaag krijgt extra cachet door een opmerkelijke aankomst in het jarige land: Brazilië’s eerste staatshoofd, Keizer Pedro I, kan er zelf uiteraard niet meer bij zijn, maar zijn hart is vorige week in hoofdstad Brasilia gearriveerd!

Na zijn dood in 1834 keerde Pedro’s lichaam terug naar naar Portugal en bijgezet in het Pantheon van het Huis Bragança in Lissabon.

Bij het 150-jarig bestaan van Brazilië in 1972 echter, bood Portugal aan om zijn lichaam terug te laten keren naar Brazilië en sindsdien is zijn laatste rustplaats in de Keizerlijke Crypte en Kapel van het Onafhankelijkheidsmonument in São Paulo, behalve zijn hart, dat bewaard wordt in de kerk Ingreja de Nossa Senhora da Lapa in Porto, Portugal.

Pedro’s hart wordt bewaard in een speciale houder gevuld met formaldehyde en werd met een militair transport overgebracht naar Brazilië, waar het eveneens met militaire eer werd ontvangen, compleet met het spelen van het volkslied.

Het is nu tijdelijk te bezichtigen in het ministerie van Buitenlandse Zaken in Brasilia. Na vandaag zal het hart weer terugkeren naar Porto.

Vanochtend is er een militaire parade in Brasilia waarbij verschillende staatshoofden hun opwachting maken. Uitgenodigd werden de presidenten van Portugal, Angola, Kaapverdië, Guinee-Bissau, São Tomé e Príncipe en Oost-Timor.

Rio de Janeiro

Het is gebruikelijk dat Rio de Janeiro ook een militaire parade heeft op deze feestdag, op de Avenida Presidente Vargas, in het centrum van de stad, president Bolsanaro wilde dit evenement echter verzetten naar de Avenida Atlântica, de boulevard die langs het strand van Copacabana loopt, maar daar voelde de gemeente niets voor en vorige week meldde burgemeester Eduardo Paes dat de legerleiding hem had laten weten dat de hele parade geschrapt is.

Wat ongetwijfeld meespeelde is de vrees dat president Bolsanaro de parade zou misbruiken voor zijn eigen doeleinden, in de aanloop naar de presidentsverkiezingen op 2 oktober.
Bolsanaro volgt het draaiboek van zijn grote voorbeeld Donald Trump, door zijn tegenstanders zwart te maken en bij voorhand over fraude te reppen.
De president heeft zijn aanhangers opgeroepen vandaag in groten getale naar Rio de Janeiro te komen, waardoor de parade een politiek gebeuren dreigde te worden. De bijeenkomst van zijn aanhangers bij Copacabana gaat even goed door, maar zonder parade.

Rio gaat deze week sowieso uit z’n dak met het meerdaagse rockfestival Rock In Rio in het Barra Olympic Park met o.a. Justin Bieber, Coldplay, Iron Maiden, Green Day, Guns N’ Roses, Demi Lavito en Post Malone.

Historie

De opmaat voor deze dag moeten we zoeken in 1807. In dat jaar viel de Franse keizer Napoleon Bonaparte Portugal binnen en bezette het land. Voor Napoleon was dit een vergelding voor Portugal’s weigering om mee te doen met een handelsembargo tegen het Verenigd Koninkrijk.

Ten tijde van de inval werd het koningschap waargenomen door prins-regent Dom Joāo VI, in naam van zijn moeder, koningin-weduwe Maria I, die krankzinnig was verklaard.
Dom Joāo was een nogal zwakke figuur, die volledig gedomineerd werd door zijn vrouw Carlota Joaquina, van geboorte een Spaanse prinses.

Met het binnenvallen van Napoleon’s troepen, vluchtte de koninklijke familie van Portugal met de volledige hofhouding van 420 personen, onder begeleiding van een escorte van Britse schepen naar Portugal’s grote kolonie Brazilië.

Prins Dom Joāo creëerde een koninklijk hof in ballingschap in Rio de Janeiro en riep de stad tevens uit tot hoofdstad van het Portugese rijk.
Na de Britse interventie van 1812 op het Iberisch schiereiland, waarbij de Napoleontische troepen werden verslagen, werd de oude orde hersteld, zodat zowel Spanje als Portugal weer onafhankelijke koninkrijken waren.
Ondanks dat beviel het prins Dom Joāo kennelijk zo goed, dat hij in Brazilië bleef. Op 16 december 1815 verhief hij Brazilië tot de status van koninkrijk. Hiermee werd de naam van het complete rijk veranderd in het Verenigd Koninkrijk van Portugal, Brazilië en de Algarve (waartoe overigens ook andere Portugese bezittingen hoorden, zoals verschillende eilandengroepen, vestigingen in India, Angola en Mozambique).

Toen zijn moeder, die in naam nog steeds koningin van Portugal was, op 20 maart 1816 overleed, werd Dom Joāo automatisch koning. Ook na zijn aantreden bleef hij (en daarmee ook de hele hofhouding) in Brazilië, waardoor er in het inmiddels voortdurende koningloze Portugal een soort machtsvacuüm ontstond.

Op 24 augustus 1820 leidde dit uiteindelijk tot een (vreedzame) revolutie en de installatie van een constitutionele regering. Toen vervolgens Dom Joāo’s naar Portugal teruggekeerde jongste zoon Miguel, de leider werd van een opstand, was de maat vol voor de koning (of voor zijn vrouw!).
Het leidde ertoe dat de koning in 1821 uiteindelijk toch terugkeerde naar Portugal, na 14 jaar afwezigheid. Na verloop van tijd werd de koninklijke orde hersteld en werd zijn zoon Miguel in ballingschap gestuurd.

Koning Dom Joāo’s oudste zoon Dom Pedro was zijn vader niet gevolgd en als regent in Brazilië gebleven en zag nu zijn kans schoon. Hij verklaarde op 7 september 1822 Brazilië onafhankelijk en verhief zichzelf tot keizer Pedro I en daarmee Brazilië tot keizerrijk.

In de korte tijd van zes jaar veranderde Brazilië dus van kolonie naar koninkrijk en vervolgens naar keizerrijk.
Vader Dom João weigerde de onafhankelijkheid van Brazilië te erkennen, maar kon er ook weinig tegenin brengen.
Uiteindelijk koos hij eieren voor zijn geld en op 29 augustus 1825 erkende hij zijn oudste zoon als keizer van Brazilië en opnieuw als zijn directe opvolger, in de overtuiging dat na zijn dood Portugal en Brazilië als dubbelmonarchie zouden worden herenigd.

De ingewikkelde geschiedenis van de Portugese koninklijke en keizerlijke familie werd nog ingewikkelder, toen koning Dom João in 1826 overleed, waardoor keizer Pedro I dus ook koning van Portugal werd, onder de naam Pedro IV.
Omdat hij zich moeilijk in tweeën kon splitsen, zette hij zijn dochter Maria op de Portugese troon als koningin Maria II. Een voorwaarde voor haar koningschap was wel dat ze diende te trouwen met haar oom Dom Miguel (de jongste broer van haar vader), die in 1821 nog in ballingschap was gestuurd.

Om heel in het kort het vervolg te schetsen: tot 15 november 1889 bleef Brazilië een keizerrijk, vanaf 1831 onder de zoon van Pedro I: Pedro II, die dus in totaal 58 jaar op de troon zat (hij werd keizer op vijfjarige leeftijd, waardoor Brazilië gedurende een aantal jaren door een regentschap werd bestuurd).
Het was over en uit toen in 1889 het leger in opstand kwam tegen de keizer, alhoewel hij bij het volk zeer geliefd was. Hij werd afgezet en Brazilië werd daarmee op 15 november een republiek.
Pedro II week uit naar Portugal en stierf twee jaar later in Parijs, op 66-jarige leeftijd.

De vlag

Vlag van Brazilië (1889/1992-heden)

De vlag van Brazilië is op het symbool na, de facto onveranderd sinds het begin van het keizerrijk in 1822. De vlag is groen (symbool voor de oerwouden) met een gele ruit (qua kleur symbool voor goud, qua vorm symbool voor diamant).
Het keizerlijk wapen wat in de ruit stond werd vervangen door de zuidelijke hemelglobe in blauw, met daaromheen een band met het opschrift ‘Ordem e progresso’ (Orde en vooruitgang).

Links: vlag van het Keizerrijk Brazilië (1822-1889) / Rechts: Raimundo Teixeira Mendes (1855-1927), op een foto uit 1913 (© conladoleiloeiro.com.br)

De sterren

Het aantal sterren op het halfrond houdt gelijke tred met het aantal staten in de federatie. Bij de introductie in 1889 waren dat er 21. Daarna is de vlag nog drie keer aangepast met het creëren van nieuwe deelstaten.
Dat gebeurde voor het eerst in 1960 (22 sterren) en opnieuw in 1968 (23 sterren).

Op 11 mei 1992 was de laatste aanpassing. Het aantal sterren is nu 27. De sterren zijn geordend als in de werkelijke sterrenhemel.
Hieronder een uitvergroting van de sterrenhemel van de Braziliaanse vlag, waarbij de sterren of sterrengroepen zijn genummerd.
Wat is hier allemaal afgebeeld?

1. Procyron, als enige (dubbel)ster van het sterrenbeeld Kleine Hond
2. Grote Hond, met als grootste ster Sirius
3. Canopus, als enige (en helderste) ster van het sterrenbeeld Kiel
4. Spica, als enige (en helderste) ster van het sterrenbeeld Maagd
5. Het uitgestrekte sterrenbeeld Waterslang
6. Het sterrenbeeld Zuiderkruis
7. Sigma Octantis, als enige ster van het sterrenbeeld Octant
8. Het sterrenbeeld Zuiderdriehoek
9. Het sterrenbeeld Schorpioen, met als helderste ster Antares

Ontwerper van de huidige vlag was Raimundo Teixeira Mendes, een Braziliaans filosoof en wiskundige.
De vlag staat bekend onder twee namen: Verde e Amarela (Groen en Geel) en Auriverde (Goudgroen).

Andere vlaggen

De presidentiële vlag van Brazilië is groen met daarop het wapen van Brazilië. Dit wapen stamt uit 1889, het jaar waarop het land een republiek werd.
Het wapen heeft als centraal embleem een vijfpuntige groen-gele ster met een rood-gele rand. Zoals we al gezien hebben zijn groen en geel de kleuren van Brazilië.
In het midden van de ster zien we een blauwe cirkel met geel omcirkeld in het midden vijf vijfpuntige witte sterren, die het sterrenbeeld Zuiderkruis vormen. Dit sterrenbeeld staat ook op de nationale vlag afgebeeld.
In de blauwe rand eromheen zien we 27 vijfpuntige witte sterren, symbool voor de 26 deelstaten en het federaal district (de hoofdstad Brasilia).

De ster wordt omkranst door de takken van een koffieplant (links) en van een tabaksplant (rechts).
Onder de ster een in drieën geplooide blauwe banderol met daarop de tekst: REPÚBLICA FEDERATIVA DO BRASIL 15 de Novembro de 1889.

De presidentiële vlag is doorgaans te zien bij het presidentieel paleis, het Palácio de Alvorada of boven het werkpaleis Palácio do Planalto.

De vlag van de vice-president van Brazilië is geel met 23 vijfpuntige blauwe sterren die de vlag in vieren delen. In het aldus gevormde kanton of broektop een afbeelding van het Braziliaanse wapen.
Waarom de vlag van de vice-president niet net als die van de president 27 sterren toont, lijkt een weinig inconsequent. De 23 sterren horen bij het tijdvak 1968-1992, toen de Braziliaanse vlag nog maar 23 sterren telde. Kennelijk werd het belang van een aanpassing van de vice-presidentiële vlag niet erg groot geacht.