Vandaag viert de Spaanse Koning Felipe VI zijn 55e verjaardag. Hoewel Felipe het derde kind is van Koning Juan Carlos en Koningin Sofía, had hij als zoon ‘voorrang’ op de troon boven zijn twee oudere zusters, de prinsessen Elena en Christina.
In 1990 was Felipe in zijn rol als kroonprins aanwezig bij de intronisatie van Keizer Akihito van Japan, we zien hem hier met Diana, de prinses van Wales en zijn Nederlandse ‘collega’ Willem-Alexander (screenshot)
Hoewel vrouwen niet zijn uitgesloten van de troon, hebben mannen voorrang op vrouwen. Er gaan al langer stemmen op om deze wet op de troonsopvolging aan te passen, maar vooralsnog is er niets veranderd. Aangezien Felipe en zijn vrouw Koningin Letizia twee dochters hebben, de prinsessen Leonor en Sofía, doet het opvolgingsprobleem naar geslacht zich momenteel niet voor en zal in principe prinses Leonor op termijn het staatshoofd zijn.
Felipe werd op 30 januari 1968 in Madrid geboren. Dictator Franco was nog steeds aan de macht, maar had wel bepaald dat na zijn dood de monarchie (die nooit officieel was afgeschaft) zou worden hersteld.
Felipe’s vader, Juan Carlos I, was dan ook voorbereid op het koningschap, toen Franco in 1975 stierf. Op 27 november dat jaar werd hij geïnstalleerd als koning, waarmee de directe lijn van koningen één generatie oversloeg.
Alfonso XIII (1886-1941)
Juan Carlos volgde dus eigenlijk zijn grootvader Alfonso XIII op, terwijl zijn vader Juan nooit koning is geweest. Met het herstel van de monarchie werd Spanje ook een moderne democratie.
Juan Carlos I (1938)
Juan Carlos was tijdens de laatste jaren van zijn koningschap niet bepaald onomstreden, door allerlei schandalen en schandaaltjes, zoals een olifantenjacht in Botswana, terwijl hij erevoorzitter was van de Spaanse tak van het Wereldnatuurfonds. Dit ‘geheime’ tripje werd overigens pas bekend toen hij zijn heup brak en via een speciale vlucht werd gerepatrieerd. Wat ook niet hielp was dat hij kennelijk op reis was gegaan met zijn vriendin Corrina zu Sayn-Wittgenstein, waarvan vervolgens foto’s opdoken.
Hoewel Juan Carlos excuses maakte, kwam het in de publiek opinie niet meer goed, en op 19 juni 2014 deed hij afstand van de troon en volgde zijn zoon Felipe hem op. Vanwege een corruptieschandaal waarbij Juan Carlos betrokken was, is hij in augustus 2020 in ballingschap gegaan naar de Verenigde Arabische Emiraten. Zijn vrouw Sofia bleef in Spanje.
Troonswissel, 19-6-2014, Koninklijk Paleis Madrid, met de nieuwe koninklijke standaard als balkonversiering
De standaard
Koninklijke Standaard van Koning Felipe VI
De vlag van een monarch wordt een standaard genoemd. In Spanje is het gebruikelijk dat iedere koning(in) zijn of haar eigen persoonlijke standaard heeft. Dit kan per monarchie verschillen. Zo zijn de koninklijke standaarden van Zweden, Noorwegen, Denemarken, Nederland* en Het Verenigd Koninkrijk strikt verbonden aan het ambt en niet aan de persoon. Hij blijft bij iedere nieuwe monarch dus ongewijzigd.
In Spanje (en ook in België) is dit niet het geval. De standaard van Felipe is daarmee anders dan die van zijn vader en zijn overgrootvader. Interessant is dat Felipe qua kleur van de standaard teruggreep naar de standaarden die tussen 1556 en 1838 werden gebruikt, nl. karmozijnrood.
De koninklijke standaarden van Alfonso XIII in paars en Juan Carlos I in blauw
In 1838 werd de kleur in paars veranderd. Deze kleur was ook nog in gebruik toen dictator Franco in 1931 aan de macht kwam. Na het herstel van de monarchie in 1975 koos Juan Carlos voor een blauwe standaard. Met het aantreden van Felipe kwam de historische kleur na 176 jaar weer terug.
De standaard is vierkant met een karmozijnrood veld. In het midden het koninklijk wapenschild, gedekt door de kroon van Spanje en omhangen met de ketting van de Orde van het Gulden Vlies.
Wapen Koning Felipe VI
Het schild is verdeeld in vier kwartieren met de volgende betekenis: Het eerste kwartier heeft een rood veld met daarop een kasteel in geel met drie torens voor Castilië. Het tweede kwartier heeft een wit veld met een gekroonde purperen leeuw voor Léon. Het derde kwartier heeft een gouden veld met vier verticale rode balken voor Aragón. Het vierde kwartier heeft een rood veld met een gouden ketting, in het midden een smaragd voor Navarra. Op de insteek onderaan een granaatappel op een zilveren veld voor Granada. Over dit alles heen een klein ovaal schild met drie gele Franse lelies (fleur-de-lys) op een blauw veld voor het regerende Huis van Borbón.
Om dit alles heen hangt de keten van de Spaanse tak van de Orde van het Gulden Vlies, de hoogste Spaanse orde.
De koninklijke standaard (estandarte real) samen met de nationale vlag van Spanje op het Koninklijk Paleis in Madrid (foto: Juan Alcor)
De koninklijke standaard is bij aanwezigheid van de koning te zien boven het Koninklijk Paleis in het centrum van Madrid, of bij het woonpaleis Zarzuela, aan de buitenkant van de hoofdstad. Een mini-versie van de standaard (80×80 cm), maar dan omzoomd met een gouden rand, wordt gebruikt op bijvoorbeeld auto’s, bij officiële bezoeken.
Kroonprinses Leonor, officieel de Prinses van Asturië, heeft overigens haar eigen standaard, behorend bij haar titel. Hij toont het koninklijk wapen op een hemelsblauw veld.
Standaard van de Prinses van Asturië
*Bij de troonswissel in Nederland op 30 april 2013 werden een paar nauwelijks zichtbare details in de koninklijke standaard aangebracht (zie verder de post over de Nederlandse koninklijke standaard).
De officiële viering van de verjaardag van de Britse koning of koningin, op de zaterdag voor of na 10 juni (dit jaar wijkt af), is een traditie die teruggaat tot 1748.
Trooping the colour 1935: Koning Georg V (Elizabeth’s grootvader) arriveert te paard, gevolgd door twee van zijn zonen, de Prince of Wales (de latere Koning Edward VIII, die kortstondig in 1938 regeerde, maar zijn troon opgaf om met de gescheiden Wallis Simpson te trouwen) en de Duke of York (de latere Koning George VI, de vader van de Queen) (screenshot)
De eigenlijke verjaardag van de huidige koningin is 21 april (toen ze 96 werd). De viering bestaat uit een muzikale en militaire parade op Horse Guards Parade in Londen, afgenomen door de monarch.
De enige Trooping the colour van Koning Edward VIII, in 1938, hier met zijn drie broers: Prins Albert, Duke of York (de latere Koning George VI), Prins Henry, Duke of Gloucester en Prins George, Duke of Kent (publiek domein)
Tot en met 1986 was koningin Elizabeth zelf onderdeel van de parade, te paard in amazonezit en in het uniform van Colonel-in-chief.
Koningin Elizabeth te paard (screenshot)
Sindsdien laat ze zich per koets naar de paradeplaats vervoeren en neemt dan plaats op een podium.
Normaliter zou Trooping the colour op 11 juni hebben plaatsgevonden, maar dit jaar is alles anders. De officiële viering van de verjaardag van de Queen (haar eigenlijke verjaardag is zoals gezegd op 21 april) wordt dit jaar gecombineerd met haar platina jubileum (70 jaar op de troon), een mijlpaal die ze afgelopen 6 februari bereikte. Dat werd toen nog niet gevierd, omdat het weer in februari zich minder leent voor festiviteiten. Besloten werd om het te combineren met Trooping the colour op de eerste donderdag van juni en er een vierdaags festijn van te maken. Vanaf vandaag tot en met zondag is het dus groot feest in het Verenigd Koninkrijk, waarbij de militaire ceremonie van vandaag* de officiële aftrap is. De ceremonie begint om 10.00 u Britse tijd, dus 11.00 u Nederlandse tijd. Na terugkeer in Buckingham Palace is de traditionele balkonscène gepland, met om 13.00 Britse tijd de fly past door de Royal Air Force. *) 2 juni is ook de datum van de kroning van de Queen in 1953, vandaag dus 69 jaar geleden
Overigens waren de laatste twee edities van Trooping the colour ook al afwijkend, maar dat had dan weer met de corona-pandemie te maken. Zowel in 2020 als in 2021 waren er kleinschaliger troopings zonder publiek, die bovendien niet in Londen plaatsvonden, maar bij Windsor Castle.
De afgeslankte Trooping the colour van vorig jaar (die van de 2nd Battalion Scots Guards) bij Windsor Castle op 12 juni (screenshot)
Voor de koningin is er de laatste tijd sowieso veel veranderd. Tot en met 2017 was haar echtgenoot prins Philip altijd aan haar zijde bij de ceremonie, maar vanaf augustus dat jaar stuurde hij zichzelf op 96-jarige leeftijd met pensioen. Op 9 april 2021 overleed hij, bijna 100 jaar oud. In januari 2020 stapte haar kleinzoon prins Harry uit The Firm en verhuisde met zijn vrouw Meghan Markle en zoontje Archie naar Noord-Amerika. Van recenter datum is het beëindigen van alle publieke taken door prins Andrew, zoon van de koningin, nadat hij steeds verder verstrikt was geraakt in het sex-schandaal rond Jeffrey Epstein en een kostbare schikking trof (waarschijnlijk circa $ 15 miljoen) om een rechtszaak te voorkomen. Op 13 januari leverde hij zijn militaire titels en beschermheerschappen in en ook zijn “HRH” (His Royal Highness)-aanspreektitel moest eraan geloven.
En dan is er de gezondheid van de vorstin zelf. In februari liep ze corona op en kampte daarna lange tijd met vermoeidheid. Bovendien heeft Elizabeth de laatste maanden steeds meer last van ‘mobiliteitsproblemen’, zoals het Hof dat noemt.
10 mei jl.: Prins Charles vervangt zijn moeder bij het voorlezen van de Troonrede (The Queen’s speech) in het Britse Hogerhuis (The House of Lords), met naast hem de Imperial State Crown (screenshot)
Hierdoor heeft ze aantal officiële taken, die ze normaliter zonder uitzondering uitvoert, zoals aanwezig zijn bij de herdenking op Remembrance Day (in november) en de Troonrede voorlezen (afgelopen 10 mei), noodgedwongen moeten laten schieten. Ook heeft ze geen acte de présence gegeven op drie van de vier jaarlijkse garden parties bij Buckingham Palace, op 11, 18 en 25 mei. En ook de laatste op 29 juni zal ze overslaan, aldus het Hof. Staan en lopen, waar ze tot enkele jaren terug geen enkele moeite mee had, gaan haar steeds minder goed af.
Links: The Queen komt aan bij de Westminster Abbey in Londen voor de herdenkingsdienst voor haar overleden echtgenoot op 29 maart (screenshot) / Rechts: Koningin Elizabeth arriveert ‘all smiles’ voor de Royal Windsor Horse Show, op 12 mei (screenshot)
Wel maakte ze haar opwachting bij de herdenkingsdienst in Westminster Abbey in Londen op 29 maart, voor haar overleden echtgenoot prins Philip en een verrassingsbezoek op 12 mei aan de Royal Windsor Horse Show. En op 17 mei kwam ze vrij onverwacht opnieuw in actie om te kijken hoe het ervoor stond met de op 24 mei geopende en naar haar vernoemde Elizabeth Line, de nieuwste metrolijn van Londen, waar lang op gewacht werd. Voor de gelegenheid onthulde ze een plaquette.
Koningin Elizabeth neemt een kijkje op het perron van halte Paddington Station (screenshot)
Eerder vandaag werd bekend dat de Queen dit keer niet zelf de parade zal afnemen, prins Charles zal haar vervangen. Wél zal ze naar verwachting op het balkon van Buckingham Palace verschijnen. Tijdens de rijtour van Buckingham Palace via The Mall naar Horse Guards Parade zal de Prins van Wales gevolgd worden door een aantal familieleden, eveneens te paard, in hun rol als royal colonels. Het gaat omprinses Anne (The Princess Royal) als Colonel of the Blues and Royals en prins William (Duke of Cambridge) als Colonel of the Irish Guards (het bataljon wat vandaag in het zonnetje staat).
Debuut voor Charles, de prins van Wales, die in naam van zijn moeder de parade afnam, hier verlaat hij Buckingham Palace, gevolgd door zijn zoon William, de hertog van Cambridge en Charles’ zus Anne, ‘the Princess Royal’, alle drie in hun rol als royal colonels (screenshot)De drie kinderen van de hertog en hertogin van Cambridge in een open rijtuig onderweg naar de parade, v.l.n.r.: de prinsen George en Louis en prinses Charlotte (screenshot)De drie ‘royal colonels’ arriveren op de Horse Guards Parade (screenshot)De 1st Battalion Irish Guards trekken langs het koninklijk gezelschap met (uiteraard) ‘the colour’ (screenshot)Tijdens de terugkeer van ‘Trooping the colour’ van haar regimenten, langs Buckingham Palace, verscheen de Queen op het balkon, vergezeld door haar neef Edward, de hertog van Kent (screenshot)De Queen, duidelijk in haar nopjes (screenshot)Een halfuur later, na het volstromen van het voorplein en de Mall met duizenden mensen, verscheen het koninklijk gezelschap op het balkon, v.l.n.r.: Camilla, hertogin van Cornwall, Charles, prins van Wales, de Queen, prins Louis en zijn moeder Catherine, hertogin van Cambridge (screenshot)Bij de ‘flypast’ boven centraal Londen werd het getal 70 gevormd (screenshot)Prins Charles en zijn moeder op het balkon van Buckingham Palace tijdens de ‘flypast’ (screenshot)Finale van de ‘flypast’ (screenshot)‘Tableau de la troupe’, v.l.n.r.: Richard, hertog van Gloucester / Birgitte, hertogin van Gloucester / prinses Alexandra / Edward, hertog van Kent / viceadmiraal Sir Timothy Laurence / Anne, ‘the Princess Royal’ / Camilla, hertogin van Cornwall / Charles, prins van Wales / de Queen / prins Louis / Catherine, hertogin van Cambridge / prinses Charlotte / prins George / William, hertog van Cambridge / Sophie, gravin van Wessex / James, burggraaf Severn / Lady Louise Windsor / Edward, graaf van Wessex (screenshot)
The colour
Centraal staat één van de regimentsvaandels (the colour), ieder jaar staat één bepaald regiment in het zonnetje. De te ‘troopen colour’ is dit jaar van de 1st Battalion Irish Guards.
Binnen het Britse leger heeft elk infanteriebataljon twee vaandels: het regimentsvaandel en the Queen’s colour, het vaandel van de koningin. Die laatste is het vaandel waarom het vandaag draait.
De Irish Guards werden in 1900 door Koningin Victoria opgericht, toen geheel Ierland nog onder de Britse Kroon viel. Het regiment heeft in beide wereldoorlogen en in diverse andere conflicten strijd geleverd.
De Queen’s colour is bijna vierkant met een rood veld en gele franje aan drie zijden. Centraal zien we het monogram van Koningin Elizabeth: E II R (Elizabeth Regina). Het monogram is gevat in de keten van de Orde van St.Patrick. Deze orde werd in 1783 ingesteld voor het Koninkrijk Ierland, als Ierse tegenhanger van de Engelse Order of the Garter (Orde van de Kousenband).
Links: De Queen’s colour van de 1st Battalion Irish Guards (screenshot) / Rechts: Tekening van het vaandel (publiek domein)
De keten van de Orde van St.Patrick bestaat uit drie repeterende elementen: Ierse harpen, Tudor-rozen en gouden knopen. Het onderste element is de Britse St.Edward’s-kroon, waaronder opnieuw een schakel in de vorm van een Ierse harp. De pendant (of hanger) is ovaalvormig en laat een een drieklaverblad (waarop drie kroontjes) en het St.Patrick’s-kruis zien.
Links: De keten van de Orde van St.Patrick met de Ierse harpen, Tudor-rozen en gouden knopen (publiek domein) / Rechts: Close-up van de pendant (in het Engels ‘badge’ genaamd) (publiek domein)
Op de blauwe binnenrand het devies van het regiment: Quis Separabit? (Wie zal ons scheiden?), met daaronder in Romeinse cijfers MDCCLXXIII (1783), de buitenrand is goudkleurig met groene klavertjes. Boven de ketting is opnieuw de St.Edward’s-kroon te zien, de uit 1661 daterende koningskroon waar Britse monarchen mee gekroond worden. Hoewel Ierland (behalve Noord-Ierland) al zelfstandig is sinds 1921, bestaat de orde nog steeds, maar benoemingen zijn er al meer dan tachtig jaar niet meer geweest.
Ter weerszijden van de gekroonde orde staan de wapenfeiten van de Irish Guards, 21 namen op gouden banderollen, 11 aan de mastzijde en 10 aan de uitwaaiende zijde. Mastzijde en van boven naar beneden: Retreat from Mons, Marne 1914, Aisne 1914, Ypres 1914:17, Festubert 1915, Loos, Somme 1916-18, Cambrai 1917:18, Hazebrouck, Hindenberg Line, Norway 1940. Uitwaaiende zijde en van boven naar beneden: Boulogne 1940, Mont Pincon, Neerpelt, Nijmegen, Rhineland, N.W. Europe 1944-45, Djebel bou Aoukaz, North Africa 1943, Anzio, Iraq 2003.
Vier dagen feest
Zoals gezegd: vanaf vandaag is het vier dagen feest in het Verenigd Koninkrijk. Het is teveel om alles op te noemen, maar een klein overzicht, naast Trooping the colour van vandaag:
2 juni
Ook vandaag: op meer dan 1.500 plaatsen in het Verenigd Koninkrijk, op de Kanaaleilanden, in de overzeese gebieden en in de landen van het Gemenebest zullen vreugdevuren worden aangestoken.
3 juni
Morgen, vrijdag 3 juni, zal er een dankdienst gehouden worden in St.Paul’s Cathedral, onder de titel A Service of Thanksgiving for The Queen’s reign. De grootste kerklok van het Verenigd Koninkrijk, Great Paul, zal geluid worden. De klok dateert van 1882, maar in de jaren zeventig van de vorige eeuw was hij niet meer te horen, wegens een kapot mechanisme. De klok en zijn mechanisme werden gerestaureerd in 2021.
Great Paul bij het begin van zijn leven, uit “The Graphic” van 20 mei 1882 (publiek domein)
4 juni
Op zaterdag 4 juni zal de Queen haar opwachting maken bij de Derby at Epsom Downs, een jaarlijkse paardenrace. ’s Avonds vindt de Platinum Party at the Palace plaats ten overstaan van 22.000 mensen, met optredens van o.a.: Queen (de band, niet de koningin!) + Adam Lambert, Alicia Keys, Hans Zimmer, Ella Eyre, Craig David, Mabel, Elbow en George Ezra die de drie podia delen met Duran Duran, Sir Rod Stewart, Andrea Bocelli, Mimi Webb, Sam Ryder, Jax Jones, Celeste, Nile Rodgers, Sigala and Diversity. De show zal naar verwachting tweeëneenhalf uur duren en wordt afgesloten met een optreden van Diana Ross.
5 juni
Op zondag 5 juni: The Platinum Jubilee Pageant in de onmiddellijke nabijheid van Buckingham Palace met vier onderdelen: Act 1: For Queen and country – een militaire parade met 1.750 deelnemers en 200 paarden Act 2: The time of our lives – wat is er allemaal veranderd in 70 jaar op het gebied van cultuur, muziek en mode, met o.a. “national treasures” Sir Cliff Richard, Alan Titchmarsh en Gary Lineker
Het logo voor The Platinum Jubilee Pageant
Act 3: Let’s celebrate – een opvoering van het leven van de Queen in 12 hoofdstukken d.m.v. straattheater, urban dance, music-on-the-move en Mardi Gras, een zes meter hoge pop van de koningin zal zijn opwachting maken, vergezeld van een aantal corgi-poppen Act 4: Happy and glorious – bij het Victoria Monument voor Buckingham Palace, met o.a. The London Community Gospel Choir, The Band of Her Majesty’s Royal Marines, Ed Sheeran en het zingen van het volkslied God save the Queen
Ook op 5 juni: de Big Jubilee Lunch: op verschillende plaatsen in het land zullen mensen samen aan tafel gaan.
Gedurende het gehele vierdaagse festijn zullen het koninklijk landgoed Sandringham (in Norfolk) en de zomerresidentie Balmoral in Aberdeenshire (Schotland) worden opengesteld voor het publiek. Het jubileum wordt ook duurzaam gevierd: de bedoeling is dit jaar 60.000 bomen te planten. Op grote schaal worden er in het Verenigd Koninkrijk street parties georganiseerd: de teller staat nu op 2.227.
Fun facts
70 jaar op de troon betekent dat er allerlei lijstjes te maken zijn over Koningin Elizabeth en dat gebeurt dan ook, om er een paar uit te pikken: -De Queen is inmiddels aan haar 14e premier toe -31% van de Britten heeft de koningin òf ooit gezien òf ontmoet -1,5 miljoen mensen hebben een van haar garden parties bezocht -Onder de vele geschenken: een gordeldier, een luiaard en twee miereneters -De Queen ontvangt circa 70.000 brieven per jaar -23 verschillende versies van wassen evenbeelden in Madame Tussauds -1 persoonlijke doedelzakspeler (‘The Piper to the Sovereign’) -In totaal heeft de Queen 129 maal geposeerd voor een portret
De koninklijke standaard
De koninklijke standaard van het Verenigd Koninkrijk (minus Schotland)
De Koninklijke Standaard is die van de regerend vorst of vorstin van het Verenigd Koninkrijk en is dus geen persoonlijke vlag. De standaard is een heraldische banier, verdeeld in vier kwartieren. De kwartieren 1 en 4 laten het wapen van Engeland zien, het 2e kwartier is Schotland en het 3e Ierland.
De koninklijke standaard van Schotland
In Schotland wordt een andere versie van de koninklijke standaard gebruikt. In plaats van tweemaal Engeland wordt Schotland dubbel afgebeeld in het 1e en 4e kwartier. Engeland bevindt zich hier in het 2e kwartier, terwijl Ierland in het 3e kwartier blijft.
Meerdere Gemenebest-landen hebben hun eigen koninklijke standaard. Deze vlaggen zijn alleen te zien als de monarch het desbetreffende gebied bezoekt. Het gaat om: Australië, Nieuw-Zeeland, Canada, Jamaica en Barbados. Een voorbeeld van een afgeschafte standaard is die van Sierra Leone, die tussen 1961 en 1971 in gebruik was. Anders dan bij de binnenlandse koninklijke standaarden, zijn deze gepersonaliseerd door het gekroonde monogram van de koningin.
V.l.n.r.: de koninklijke standaarden van Australië, Nieuw-Zeeland en CanadaV.l.n.r.: de koninklijke standaarden van Jamaica, Barbados en Sierra Leone (die laatste twee zijn sinds respectievelijk 2021 en 1971 afgeschaft)
Voor alle andere (standaardloze) Gemenebestlanden gebruikt koningin Elizabeth een persoonlijke vlag als ze er een bezoek aflegt. Dit is een vlag, die normaliter alleen op auto’s gebruikt wordt, de vlag is vierkant, aan drie kanten omzoomd door een gouden rand. Op het blauwe veld is het gouden gekroonde monogram van koningin Elizabeth afgebeeld in een gouden cirkel van Engelse rozen en bladeren.
Koningin Elizabeth II van het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittanië en Noord-Ierland, Canada, Australië en Nieuw-Zeeland, wordt vandaag 96.
Haar staat van dienst is inmiddels al jaren historisch, sinds ze ruim 6 jaar geleden het record van haar betovergrootmoeder Koningin Victoria (63 jaar en 216 dagen) verbrak. Om precies te zijn: vandaag zit Koningin Elizabeth al 70 jaar en 72 dagen op de troon! In juni wordt haar platina jubileum vier dagen lang gevierd.
Koningin Elizabeth op 29 maart jl. bij haar aankomst bij de Westminster Abbey in Londen voor de herdenkingsdienst van haar vorig jaar op 9 april overleden echtgenoot Prins Philip, de Hertog van Edinburgh (screenshot)
Daarmee zitten we in de nadagen van deze tweede Elizabethaanse periode. De vorstin deed het vóór de corona-pandemie al rustiger aan, ze liet steeds meer taken door haar familieleden (‘The Firm’) uitvoeren. De laatste twee jaren bracht ze vrijwel exclusief in Windsor Castle door. Begin maart liet het Britse Hof weten dat de koningin permanent in Windsor zou blijven en dus niet terug zal keren naar Buckingham Palace. Overigens is de Queen deze week verkast naar haar haar buitenverblijf Sandringham in Norfolk en daar zal zij vandaag haar verjaardag in familiale kring vieren.
Sandringham House vanuit de lucht gezien op 16 oktober 2011 (foto: John Fielding / publiek domein)
De koningin heeft altijd aangegeven dat ze tot haar dood op de troon zal blijven zitten, dus bij leven en welzijn zouden daar nog een paar jaar bij kunnen komen. Mocht ze zich toch geheel en al uit actieve dienst willen terugtrekken, dan kan dat overigens zonder af te hoeven treden: zoon en opvolger Prins Charles zou in haar plaats als Prince Regent haar taken kunnen overnemen, terwijl ze in naam gewoon nog staatshoofd is. De tijd zal het leren.
De koninklijke standaard
De koninklijke standaard van het Verenigd Koninkrijk (minus Schotland)
De Koninklijke Standaard is die van de regerend vorst of vorstin van het Verenigd Koninkrijk en is dus geen persoonlijke vlag. De standaard is een heraldische banier, verdeeld in vier kwartieren. De kwartieren 1 en 4 laten het wapen van Engeland zien, het 2e kwartier is Schotland en het 3e Ierland.
De koninklijke standaard van Schotland
In Schotland wordt een andere versie van de koninklijke standaard gebruikt. In plaats van tweemaal Engeland wordt Schotland dubbel afgebeeld in het 1e en 4e kwartier. Engeland bevindt zich hier in het 2e kwartier, terwijl Ierland in het 3e kwartier blijft.
Meerdere Gemenebest-landen hebben hun eigen koninklijke standaard. Deze vlaggen zijn alleen te zien als de monarch het desbetreffende gebied bezoekt. Het gaat om: Australië, Nieuw-Zeeland, Canada, Jamaica en Barbados. Een voorbeeld van een afgeschafte standaard is die van Sierra Leone, die tussen 1961 en 1971 in gebruik was. Anders dan bij de binnenlandse koninklijke standaarden, zijn deze gepersonaliseerd door het gekroonde monogram van de koningin.
V.l.n.r.: de koninklijke standaarden van Australië, Nieuw-Zeeland en CanadaV.l.n.r.: de koninklijke standaarden van Jamaica, Barbados en Sierra Leone (die laatste is sinds 1971 afgeschaft)
Voor alle andere (standaardloze) Gemenebestlanden gebruikt koningin Elizabeth een persoonlijke vlag als ze er een bezoek aflegt. Dit is een vlag, die normaliter alleen op auto’s gebruikt wordt, de vlag is vierkant, aan drie kanten omzoomd door een gouden rand. Op het blauwe veld is het gouden gekroonde monogram van koningin Elizabeth afgebeeld in een gouden cirkel van Engelse rozen en bladeren.
Vandaag viert de Spaanse Koning Felipe VI zijn 54e verjaardag. Hoewel Felipe het derde kind is van Koning Juan Carlos en Koningin Sofía, had hij als zoon ‘voorrang’ op de troon boven zijn twee oudere zusters, de prinsessen Elena en Christina.
Hoewel vrouwen niet zijn uitgesloten van de troon, hebben mannen voorrang op vrouwen. Er gaan al langer stemmen op om deze wet op de troonsopvolging aan te passen, maar vooralsnog is er niets veranderd. Aangezien Felipe en zijn vrouw Koningin Letizia twee dochters hebben, de prinsessen Leonor en Sofía, doet het opvolgingsprobleem naar geslacht zich momenteel niet voor en zal in principe prinses Leonor op termijn het staatshoofd zijn.
Felipe VI (1968)
Felipe werd op 30 januari 1968 in Madrid geboren. Dictator Franco was nog steeds aan de macht, maar had wel bepaald dat na zijn dood de monarchie (die nooit officieel was afgeschaft) zou worden hersteld.
Felipe’s vader, Juan Carlos I, was dan ook voorbereid op het koningschap, toen Franco in 1975 stierf. Op 27 november dat jaar werd hij geïnstalleerd als koning, waarmee de directe lijn van koningen één generatie oversloeg.
Alfonso XIII (1886-1941)
Juan Carlos volgde dus eigenlijk zijn grootvader Alfonso XIII op, terwijl zijn vader Juan nooit koning is geweest. Met het herstel van de monarchie werd Spanje ook een moderne democratie.
Juan Carlos I (1938)
Juan Carlos was tijdens de laatste jaren van zijn koningschap niet bepaald onomstreden, door allerlei schandalen en schandaaltjes, zoals een olifantenjacht in Botswana, terwijl hij erevoorzitter was van de Spaanse tak van het Wereldnatuurfonds. Dit ‘geheime’ tripje werd overigens pas bekend toen hij zijn heup brak en via een speciale vlucht werd gerepatrieerd. Wat ook niet hielp was dat hij kennelijk op reis was gegaan met zijn vriendin Corrina zu Sayn-Wittgenstein, waarvan vervolgens foto’s opdoken.
Hoewel Juan Carlos excuses maakte, kwam het in de publiek opinie niet meer goed, en op 19 juni 2014 deed hij afstand van de troon en volgde zijn zoon Felipe hem op. Vanwege een corruptieschandaal waarbij Juan Carlos betrokken was, is hij in augustus 2020 in ballingschap gegaan naar de Verenigde Arabische Emiraten. Zijn vrouw Sofia bleef in Spanje.
Troonswissel, 19-6-2014, Koninklijk Paleis Madrid, met de nieuwe koninklijke standaard als balkonversiering(screenshot)
De standaard
Standaard Koning Felipe VI
De standaard is vierkant met een karmozijnrood veld. In het midden het koninklijk wapenschild, gedekt door de kroon van Spanje en omhangen met de ketting van de Orde van het Gulden Vlies.
De vlag van een monarch wordt een standaard genoemd. In Spanje is het gebruikelijk dat iedere koning(in) zijn of haar eigen persoonlijke standaard heeft. Dit kan per monarchie verschillen. Zo zijn de koninklijke standaarden van Zweden, Noorwegen, Denemarken, Nederland* en Het Verenigd Koninkrijk strikt verbonden aan het ambt en niet aan de persoon. Hij blijft bij iedere nieuwe monarch dus ongewijzigd.
Koning Felipe met zijn gezin tijdens een officiële plechtigheid op 12 oktober 2020 op het Plaza de la Armería, voor het Koninklijk Paleis, achter het vorstenpaar de koninklijke standaard (screenshot)
In Spanje (en ook in België) is dit niet het geval. De standaard van Felipe is daarmee anders dan die van zijn vader en zijn overgrootvader. Interessant is dat Felipe qua kleur van de standaard teruggreep naar de standaarden die tussen 1556 en 1838 werden gebruikt, nl. karmozijnrood.
De koninklijke standaarden van Alfonso XIII in paars en Juan Carlos I in blauw
In 1838 werd de kleur in paars veranderd. Deze kleur was ook nog in gebruik toen dictator Franco in 1931 aan de macht kwam. Na het herstel van de monarchie in 1975 koos Juan Carlos voor een blauwe standaard. Met het aantreden van Felipe kwam de historische kleur na 176 jaar weer terug.
Het Koninklijk Wapen op de standaard
Wapen Koning Felipe VI
Het schild is verdeeld in vier kwartieren met de volgende betekenis: Het eerste kwartier heeft een rood veld met daarop een kasteel in geel met drie torens voor Castilië. Het tweede kwartier heeft een wit veld met een gekroonde purperen leeuw voor Léon. Het derde kwartier heeft een gouden veld met vier verticale rode balken voor Aragón. Het vierde kwartier heeft een rood veld met een gouden ketting, in het midden een smaragd voor Navarra. Op de insteek onderaan een granaatappel op een zilveren veld voor Granada. Over dit alles heen een klein ovaal schild met drie gele Franse lelies (fleur-de-lys) op een blauw veld voor het regerende Huis van Borbón.
Om dit alles heen hangt de keten van de Spaanse tak van de Orde van het Gulden Vlies, de hoogste Spaanse orde.
De koninklijke standaard is bij aanwezigheid van de koning te zien boven het Koninklijk Paleis in het centrum van Madrid, of bij het woonpaleis Zarzuela, aan de buitenkant van de hoofdstad. Een mini-versie van de standaard (80×80 cm), maar dan omzoomd met een gouden rand, wordt gebruikt op bijvoorbeeld auto’s, bij officiële bezoeken.
De Prinses van Asturië
Kroonprinses Leonor, officieel de Prinses van Asturië, heeft overigens haar eigen standaard, behorend bij haar titel. Hij toont het koninklijk wapen op een hemelsblauw veld.
Standaard van de Prinses van Asturië
*Bij de troonswissel in Nederland op 30 april 2013 werden een paar nauwelijks zichtbare details in de koninklijke standaard aangebracht (zie verder de post over de Nederlandse koninklijke standaard).
Vandaag wordt kroonprinses Amalia 18 jaar en dus meerderjarig. Staatsrechtelijk kan de Prinses van Oranje nu haar vader als Koningin opvolgen. Bij leven en welzijn van de Koning zal dat echter nog wel even op zich laten wachten.
Prinses Amalia (2003) tijdens een videogesprek met Claudia de Breij afgelopen november, n.a.v. de verschijning van een door haar geschreven boek over de kroonprinses (screenshot)
Morgenmiddag, op 8 december dus, zal de prinses, net als haar voorgangers, worden ‘binnengeleid’ in de Raad van State. De Raad is een van de Hoge Colleges van Staat* en heeft twee politiek-bestuurlijke taken: het dient als onafhankelijk adviesorgaan voor de regering, tevens is het de hoogste rechtsprekende instantie die een uitspraak kan doen over een geschil tussen burger en overheid. De Raad is een van de oudste nog bestaande regeringsorganen ter wereld en werd opgericht door Keizer Karel V in 1531 als adviseur van de landvoogd van de Nederlanden, op dat moment Maria van Hongarije.
*De Hoge Colleges van Staat zijn: De Eerste Kamer der Staten Generaal, de Tweede Kamer der Staten Generaal, de Raad van State, de Algemene Rekenkamer, de Nationale Ombudsman en de Kanselarij der Nederlandse Orden.
Volgens artikel 74 van de Grondwet krijgt de Prinses van Oranje ‘van rechtswege’ zitting in de Raad van State in de Afdeling Advisering. De gedachte hierachter is dat de ‘vermoedelijke troonopvolger’ zich zo kan voorbereiden op zijn of haar toekomstige taak als staatshoofd, door onder andere de benodigde kennis van wetgeving en het staatsrecht op te doen.
In de Grondwet is tevens bepaald dat de Koning voorzitter is van de Raad van State, maar dit is een puur ceremoniële functie, want de dagelijkse leiding is in handen van de vice-voorzitter van de Raad. Sinds 1 november 2018 is dat Thom de Graaf.
Koning Willem-Alexander is sinds 3 juli 1985 lid van de Raad van State, Koningin Máxima sinds 20 oktober 2004 en beiden zijn dan ook gerechtigd vergaderingen bij te wonen, maar in de praktijk hebben ze geen inhoudelijke betrokkenheid. Ook hebben ze geen stemrecht. Dat Koningin Máxima (in 2004 nog prinses) ook lid is, komt ook voort uit het eerder genoemde artikel 74 van de Grondwet, dat stelt: “Bijof krachtens de wet kan aan andere leden van het Koninklijk Huis zitting in de Raad worden verleend”.
De ‘binnengeleiding’ van de Prinses van Oranje in de Raad gebeurt door de voorzitter, de Koning dus. Hij zal dan ook de buitengewone vergadering openen en een korte inleiding houden, waarna hij het voorzitterschap overdraagt aan de vice-voorzitter. Naast de Koning zal ook de Koningin aanwezig zijn. Zowel de vice-voorzitter als de Prinses van Oranje zullen korte toespraken houden.
Vanwege de renovatie van het Binnenhof vindt de bijzondere vergadering niet plaats in de vergaderzaal van de Raad van State aan het Binnenhof, maar in de Balzaal van het Paleis Kneuterdijk, dat ook in gebruik is bij de Raad.
Paleis Kneuterdijk uit 1717 van architect Daniël Marot (1660/61-1752) (fotograaf onbekend)
Eerder dit jaar baarde de prinses opzien toen ze liet weten dat ze de onkostentoelage van ruim 1,3 miljoen euro, waar ze sinds vandaag recht op heeft, terug zou storten tot het einde van haar studie. Momenteel heeft ze een ‘gap year’, voordat ze het volgende schooljaar aan een universitaire studie zal beginnen. In een brief aan demissionair-premier Rutte liet ze over de toelage weten: “Ik vind dat ongemakkelijk zolang ik daar weinig als tegenprestatie tegenover kan stellen en andere studenten het zoveel moeilijker hebben, zeker in deze onzekere coronatijd”.
De brief van Prinses Amalia aan demissionair premier Rutte
Volgens de Grondwet krijgt de prinses vanaf vandaag een uitkering waarvan de bedragen door het parlement zijn goedgekeurd en vastgesteld in de Wet Financieel Statuut van het Koninklijk Huis. Die uitkering bestaat uit twee delen: een inkomen en een onkostenvergoeding. Van dit laatste bedrag van 1.338.000 euro, ziet ze dus af. Het inkomensgedeelte van 296.000 euro per jaar, blijft staan.
Bij Koninklijk Besluit van 24 november jongstleden heeft Koning Willem-Alexander een onderscheidingsvlag of persoonlijke standaard voor zijn dochter vastgesteld. Dezelfde vlag zal ook door haar zussen Alexia en Ariane worden gevoerd als zijn achttien worden.
Hier zien we deze nieuwe onderscheidingsvlag, die nu alleen nog gevoerd wordt door de kroonprinses maar vanaf respectievelijk 2023 en 2025 zullen ook de prinsessen Alexia en Ariane deze voeren– De vlag is ingesneden of ingehoekt met een oranje veld met een blauw Nassaus kruis (waardoor vier kwartieren ontstaan), in het midden van dit kruis het Rijkswapen, tevens Koninklijk wapen, de twee kwartieren aan de mastzijde zijn beladen met de jachthoorn van het Huis Oranje en het persoonlijke familiewapen: een rode burcht met deur, twee vensters en drie kantelen
Vandaag vlaggen we vooralsnog met de Koninklijke Standaard die de Koning voert en die ook Prinses Amalia zal voeren als zij haar vader als staatshoofd opvolgt.
Eveneens bij Koninklijk Besluit van dezelfde datum werd Prinses Amalia benoemd tot Ridder Grootkruis in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Ook hiermee zullen haar zussen haar volgen over respectievelijk twee en vier jaar.
Tevens is de Prinses van Oranje per Koninklijke Beschikking van 7 december jongstleden benoemd tot Ridder in de Huisorde van den Gouden Leeuw van Nassau. De Huisorde van den Gouden Leeuw van Nassau is een gezamenlijke Orde van de Koning en de Groothertog van Luxemburg.
Terug naar de Raad van State tot slot: om de bijzondere gelegenheid te markeren plant de Prinses van Oranje op uitnodiging van de Raad van State aansluitend een koningslinde in de Franse tuin van Paleis Kneuterdijk.
Screenshots van de binnengeleiding op 8 december
De Koning spreekt de Raad en zijn dochter toeKoningin Máxima en de Prinses van Oranje luisteren naar de KoningDe Koning zit in zijn functie als voorzitter de buitengewone vergadering van de Raad van State voor, rechts van de Koning zit vice-voorzitter Thom de Graaf De drie leden van het Koninklijk Huis die nu zitting hebben in de Raad van StateDe Prinses van Oranje neemt het woordPrinses Amalia, geflankeerd door haar ouders, spreekt de Raad toe
De Koninklijke Standaard
De Koninklijke Standaard
Tot en met 1908 zagen de koninklijke vlaggen er totaal anders uit. Er waren toen drie modellen: de Koninklijke Standaard (de Nederlandse vlag met het Rijkswapen op de witte baan), een vlag voor de Prinsen der Nederlanden (de Nederlandse vlag met het Rijkswapen op een oranje achtergrond op de witte baan) en een vlag voor de Prinsessen der Nederlanden (bijna gelijk aan die van de Prinsen, alleen in dit geval ingesneden of ingehoekt).
Koninklijke vlaggen 1815-1908, van links naar rechts: De Koninklijke Standaard, Vlag Prinsen der Nederlanden, Vlag Prinsessen der Nederlanden
Dit veranderde allemaal in 1908 op voordracht van Prins Hendrik, de prins-gemaal van Koningin Wilhelmina. Hij interesseerde zich erg voor heraldiek en sindsdien hebben we de modellen zoals we ze nu nog hebben.
De standaard en de onderscheidingsvlaggen voor geboren leden van het Koninklijk Huis zijn altijd oranje met een blauw kruis, waarbij de vlag van de vrouwelijke leden is ingesneden (dit wordt ook wel ingehoekt genoemd), waardoor er een vlag met twee punten ontstaat.
De aangehuwde leden van het Koninklijke Huis voeren een onderscheidingsvlag met de kleuren precies andersom, dus: een blauwe vlag met een oranje kruis. Ook hier geldt: de vlag voor de vrouwelijke leden is ingesneden of ingehoekt.
De Koninklijke Standaard heeft alle kwartieren ‘beladen’, zoals dat heet, waarmee bedoeld wordt dat elk van de vier vakken een symbool heeft (de jachthoorn van het Huis Oranje).
Andere onderscheidingsvlaggen lijken op het eerste gezicht wellicht ook vierkant, maar ze onderscheiden zich van de Koninklijke Standaard door hun maat, een verhouding 5:6. Verder zijn ze met slechts twee symbolen beladen, altijd aan de broekings- of mastzijde, tenzij er sprake is van een prins-gemaal, waarvan we er in Nederland een aantal hadden: Prins Hendrik, Prins Bernhard en Prins Claus. Hieronder een aantal vlaggen om het wat aanschouwelijker te maken:
Koninklijke onderscheidingsvlaggen, van links naar rechts: Prins Hendrik (1908-1934), Prinses Juliana (1909-1948 en 1980-2004), Prinses Beatrix (1938-1980 en 2013-heden; ook haar zusters voeren deze vlag)Koninklijke onderscheidingsvlaggen, van links naar rechts: Prins Claus (1966-2002), Prins Constantijn (1969-heden; wijlen Prins Friso had dezelfde vlag), Prinses Laurentien (2001-heden)
Koningin Elizabeth II van het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittanië en Noord-Ierland, Canada, Australië en Nieuw-Zeeland, heeft vandaag een prachtig kroonjaar: ze wordt 95.
Britse krantenkoppen na de uitvaart van Prins Philip, de Hertog van Edinburgh
Maar nu ze haar op 9 april overleden echtgenoot Prins Philip aan haar zijde moet missen, zal haar hoofd niet naar feestelijkheden staan, ook al zouden die vanwege de wereldwijde pandemie sowieso een sober karakter hebben gehad.
Beeld van de uitvaartdienst voor Prins Philip in St. George’s Chapel, op 17 april jongstleden, met boven de koorbanken de vaandels van de Ridders van de Kousenband (screenshot)
Haar staat van dienst is inmiddels al jaren historisch, sinds ze ruim 5 jaar geleden het record van haar betovergrootmoeder Koningin Victoria (63 jaar en 216 dagen) verbrak. Om precies te zijn: vandaag zit Koningin Elizabeth al 69 jaar en 72 dagen op de troon!
Het laatste publieke optreden van Koningin Elizabeth was op 31 maart jongstleden, toen ze de CWGC Air Forces Memorial in Runnymede, Surrey bezocht, om de viering van 100 jaar Royal Australian Air Force bij te wonen (screenshots)
Daarmee zitten we in de nadagen van deze tweede Elizabethaanse periode. De vorstin deed het vóór de corona-pandemie al rustiger aan, ze liet steeds meer taken door haar familieleden (‘The Firm’) uitvoeren. Het afgelopen jaar bracht ze vrijwel exclusief in Windsor Castle door, samen met Prins Philip, in een koninklijke bubbel.
De koningin heeft altijd aangegeven dat ze tot haar dood op de troon zal blijven zitten, dus bij leven en welzijn zouden daar nog een paar jaar bij kunnen komen. Mocht ze zich toch geheel en al uit actieve dienst willen terugtrekken, dan kan dat overigens zonder af te hoeven treden: zoon en opvolger Prins Charles zou in haar plaats als Prince Regent haar taken kunnen overnemen, terwijl ze in naam gewoon nog staatshoofd is. De tijd zal het leren.
De koninklijke standaard
De koninklijke standaard van het Verenigd Koninkrijk (minus Schotland)
De Koninklijke Standaard is die van de regerend vorst of vorstin van het Verenigd Koninkrijk en is dus geen persoonlijke vlag. De standaard is een heraldische banier, verdeeld in vier kwartieren. De kwartieren 1 en 4 laten het wapen van Engeland zien, het 2e kwartier is Schotland en het 3e Ierland.
De koninklijke standaard van Schotland
In Schotland wordt een andere versie van de koninklijke standaard gebruikt. In plaats van tweemaal Engeland wordt Schotland dubbel afgebeeld in het 1e en 4e kwartier. Engeland bevindt zich hier in het 2e kwartier, terwijl Ierland in het 3e kwartier blijft.
Meerdere Gemenebest-landen hebben hun eigen koninklijke standaard. Deze vlaggen zijn alleen te zien als de monarch het desbetreffende gebied bezoekt. Het gaat om: Australië, Nieuw-Zeeland, Canada, Jamaica en Barbados. Een voorbeeld van een afgeschafte standaard is die van Sierra Leone, die tussen 1961 en 1971 in gebruik was. Anders dan bij de binnenlandse koninklijke standaarden, zijn deze gepersonaliseerd door het gekroonde monogram van de koningin.
V.l.n.r.: de koninklijke standaarden van Australië, Nieuw-Zeeland en CanadaV.l.n.r.: de koninklijke standaarden van Jamaica, Barbados en Sierra Leone (die laatste is sinds 1971 afgeschaft)
Voor alle andere (standaardloze) Gemenebestlanden gebruikt koningin Elizabeth een persoonlijke vlag als ze er een bezoek aflegt. Dit is een vlag, die normaliter alleen op auto’s gebruikt wordt, de vlag is vierkant, aan drie kanten omzoomd door een gouden rand. Op het blauwe veld is het gouden gekroonde monogram van koningin Elizabeth afgebeeld in een gouden cirkel van Engelse rozen en bladeren.
Vandaag viert de Spaanse Koning Felipe VI zijn 53e verjaardag. Hoewel Felipe het derde kind is van Koning Juan Carlos en Koningin Sofía, had hij als zoon ‘voorrang’ op de troon boven zijn twee oudere zusters, de prinsessen Elena en Christina.
Hoewel vrouwen niet zijn uitgesloten van de troon, hebben mannen voorrang op vrouwen. Er gaan al langer stemmen op om deze wet op de troonsopvolging aan te passen, maar vooralsnog is er niets veranderd. Aangezien Felipe en zijn vrouw Koningin Letizia twee dochters hebben, de prinsessen Leonor en Sofía, doet het opvolgingsprobleem naar geslacht zich momenteel niet voor en zal in principe prinses Leonor op termijn het staatshoofd zijn.
Felipe VI (1968)
Felipe werd op 30 januari 1968 in Madrid geboren. Dictator Franco was nog steeds aan de macht, maar had wel bepaald dat na zijn dood de monarchie (die nooit officieel was afgeschaft) zou worden hersteld.
Felipe’s vader, Juan Carlos I, was dan ook voorbereid op het koningschap, toen Franco in 1975 stierf. Op 27 november dat jaar werd hij geïnstalleerd als koning, waarmee de directe lijn van koningen één generatie oversloeg.
Alfonso XIII (1886-1941)
Juan Carlos volgde dus eigenlijk zijn grootvader Alfonso XIII op, terwijl zijn vader Juan nooit koning is geweest. Met het herstel van de monarchie werd Spanje ook een moderne democratie.
Juan Carlos I (1938)
Juan Carlos was tijdens de laatste jaren van zijn koningschap niet bepaald onomstreden, door allerlei schandalen en schandaaltjes, zoals een olifantenjacht in Botswana, terwijl hij erevoorzitter was van de Spaanse tak van het Wereldnatuurfonds. Dit ‘geheime’ tripje werd overigens pas bekend toen hij zijn heup brak en via een speciale vlucht werd gerepatrieerd. Wat ook niet hielp was dat hij kennelijk op reis was gegaan met zijn vriendin Corrina zu Sayn-Wittgenstein, waarvan vervolgens foto’s opdoken.
Hoewel Juan Carlos excuses maakte, kwam het in de publiek opinie niet meer goed, en op 19 juni 2014 deed hij afstand van de troon en volgde zijn zoon Felipe hem op. Vanwege een corruptieschandaal waarbij Juan Carlos betrokken was, is hij in augustus 2020 in ballingschap gegaan naar de Verenigde Arabische Emiraten. Zijn vrouw Sofia bleef in Spanje.
Troonswissel, 19-6-2014, Koninklijk Paleis Madrid, met de nieuwe koninklijke standaard als balkonversiering
De vlag
De vlag van een monarch wordt een standaard genoemd. In Spanje is het gebruikelijk dat iedere koning(in) zijn of haar eigen persoonlijke standaard heeft. Dit kan per monarchie verschillen. Zo zijn de koninklijke standaarden van Zweden, Noorwegen, Denemarken, Nederland* en Het Verenigd Koninkrijk strikt verbonden aan het ambt en niet aan de persoon. Hij blijft bij iedere nieuwe monarch dus ongewijzigd.
Koning Felipe met zijn gezin tijdens een officiële plechtigheid op 12 oktober 2020 op het Plaza de la Armería, voor het Koninklijk Paleis, achter het vorstenpaar de koninklijke standaard (screenshot)
In Spanje (en ook in België) is dit niet het geval. De standaard van Felipe is daarmee anders dan die van zijn vader en zijn overgrootvader. Interessant is dat Felipe qua kleur van de standaard teruggreep naar de standaarden die tussen 1556 en 1838 werden gebruikt, nl. karmozijnrood.
De koninklijke standaarden van Alfonso XIII in paars en Juan Carlos I in blauw
In 1838 werd de kleur in paars veranderd. Deze kleur was ook nog in gebruik toen dictator Franco in 1931 aan de macht kwam. Na het herstel van de monarchie in 1975 koos Juan Carlos voor een blauwe standaard. Met het aantreden van Felipe kwam de historische kleur na 176 jaar weer terug.
Standaard Koning Felipe VI
De standaard is vierkant met een karmozijnrood veld. In het midden het koninklijk wapenschild, gedekt door de kroon van Spanje en omhangen met de ketting van de Orde van het Gulden Vlies.
Wapen Koning Felipe VI
Het schild is verdeeld in vier kwartieren met de volgende betekenis: Het eerste kwartier heeft een rood veld met daarop een kasteel in geel met drie torens voor Castilië. Het tweede kwartier heeft een wit veld met een gekroonde purperen leeuw voor Léon. Het derde kwartier heeft een gouden veld met vier verticale rode balken voor Aragón. Het vierde kwartier heeft een rood veld met een gouden ketting, in het midden een smaragd voor Navarra. Op de insteek onderaan een granaatappel op een zilveren veld voor Granada. Over dit alles heen een klein ovaal schild met drie gele Franse lelies (fleur-de-lys) op een blauw veld voor het regerende Huis van Borbón.
Om dit alles heen hangt de keten van de Spaanse tak van de Orde van het Gulden Vlies, de hoogste Spaanse orde.
De koninklijke standaard is bij aanwezigheid van de koning te zien boven het Koninklijk Paleis in het centrum van Madrid, of bij het woonpaleis Zarzuela, aan de buitenkant van de hoofdstad. Een mini-versie van de standaard (80×80 cm), maar dan omzoomd met een gouden rand, wordt gebruikt op bijvoorbeeld auto’s, bij officiële bezoeken.
Kroonprinses Leonor, officieel de Prinses van Asturië, heeft overigens haar eigen standaard, behorend bij haar titel. Hij toont het koninklijk wapen op een hemelsblauw veld.
Standaard van de Prinses van Asturië
*Bij de troonswissel in Nederland op 30 april 2013 werden een paar nauwelijks zichtbare details in de koninklijke standaard aangebracht (zie verder de post over de Nederlandse koninklijke standaard).
Vandaag viert de Britse koningin Elizabeth II haar 94e verjaardag. Op haar verjaardag zelf gebeurt normaliter niet veel bijzonders, alleen saluutschoten vanuit Hyde Park en de Tower of London markeerden 68 jaar lang haar geboortedag. Vanwege de coronacrisis maakte het Hof op 18 april bekend dat er verzocht is dat dit jaar achterwege te laten. Ook de officiële viering van haar verjaardag, Trooping the colour, de zaterdag vóór of na 10 juni is gecanceld.
Koningin Elizabeth tijdens haar corona- toespraak, uitgezonden op 5 april (screenshot)
De bejaarde vorstin verscheen deze maand maar liefst twee keer op tv om het volk toe te spreken. Toespraken van de koningin zijn, los van haar jaarlijkse kersttoespraak, een zeldzaamheid. De eerste keer was op 5 april i.v.m. de coronacrisis en op 12 april verscheen ze opnieuw op buis, scherm en radio met een paasboodschap, hoewel ze ditmaal niet in beeld kwam.
Afgelopen week verkaste haar inmiddels gepensioneerde echtgenoot prins Philip van het landgoed Sandringham in Norfolk naar Windsor Castle om bij zijn vrouw te zijn, waar ze met een vaste staf min of meer in quarantaine zijn om besmetting te voorkomen. In juni hoopt Philip zijn 99e verjaardag te vieren.
De koninklijke standaard
De koninklijke standaard van het Verenigd Koninkrijk (minus Schotland)
De Koninklijke Standaard is die van de regerend vorst of vorstin van het Verenigd Koninkrijk en is dus geen persoonlijke vlag. De standaard is een heraldische banier, verdeeld in vier kwartieren. De kwartieren 1 en 4 laten het wapen van Engeland zien, het 2e kwartier is Schotland en het 3e Ierland.
De koninklijke standaard van Schotland
In Schotland wordt een andere versie van de koninklijke standaard gebruikt. In plaats van tweemaal Engeland wordt Schotland dubbel afgebeeld in het 1e en 4e kwartier. Engeland bevindt zich hier in het 2e kwartier, terwijl Ierland in het 3e kwartier blijft.
Meerdere Gemenebest-landen hebben hun eigen koninklijke standaard. Deze vlaggen zijn alleen te zien als de monarch het desbetreffende gebied bezoekt. Het gaat om: Australië, Nieuw-Zeeland, Canada, Jamaica en Barbados. Een voorbeeld van een afgeschafte standaard is die van Sierra Leone, die tussen 1961 en 1971 in gebruik was.
Anders dan bij de binnenlandse koninklijke standaarden, zijn deze gepersonaliseerd door het gekroonde monogram van de koningin.
V.l.n.r.: de koninklijke standaarden van Australië, Nieuw-Zeeland en Canada
V.l.n.r.: de koninklijke standaarden van Jamaica, Barbados en Sierra Leone (die laatste is sinds 1971 afgeschaft)
Voor alle andere (standaardloze) Gemenebestlanden gebruikt koningin Elizabeth een persoonlijke vlag als ze er een bezoek aflegt. Dit is een vlag, die normaliter alleen op auto’s gebruikt wordt, de vlag is vierkant, aan drie kanten omzoomd door een gouden rand. Op het blauwe veld is het gouden gekroonde monogram van koningin Elizabeth afgebeeld in een gouden cirkel van Engelse rozen en bladeren.
Vandaag viert Koning Harald V van Noorwegen zijn 83e verjaardag, een goede gelegenheid om de Noorse Koninklijke Standaard te hijsen.
Harald werd geboren op 21 februari 1937. Bij zijn geboorte waren er al twee oudere zusters in het gezin, de prinsessen Ragnhild en Astrid, maar omdat in Noorwegen vrouwen niet gerechtigd waren tot de troon, werd hij de beoogde troonopvolger en dus kroonprins.
Bij de dood van zijn vader, Koning Olav V, op 17 januari 1991, werd hij koning van Noorwegen.
Hij was toen inmiddels getrouwd met Sonja Haraldsen en had twee kinderen, Prinses Märtha-Louise (1971) en Prins Haakon (1973). Omdat ook bij Haakon’s geboorte nog steeds de zogenaamde Salische Wet gold, waarbij alleen mannen in aanmerking komen voor erfopvolging, werd hij de kroonprins.
De Salische Wet is in 1990 afgeschaft, waardoor nu ook vrouwen kunnen opvolgen. Aangezien Prins Haakon’s en zijn vrouw Prinses Mette-Marit’s oudste kind een dochter is, Prinses Ingrid Alexandra (2004), heeft zij nu ‘voorrang’ op haar jongere broer, Prins Sverre Magnus (2005).
De vlag
Wat koninklijke vlaggen betreft, is Noorwegen een overzichtelijk land, in tegenstelling tot sommige andere monarchieën, zoals Nederland of het Verenigd Koninkrijk.
Koninklijke Standaard van Noorwegen (1905-heden)
Er bestaan er slechts twee: de Koninklijke Standaard voor het staatshoofd en zijn/haar partner en de koninklijke onderscheidingsvlag voor de kroonprins/kroonprinses en zijn/haar partner. Deze laatste vlag is vrijwel gelijk aan de Koninklijke Standaard, het enige verschil is de vorm: hij is ingehoekt, zoals dat heet.
Koninklijke Standaard van de vermoedelijke troonopvolger (1905-heden)
Dat ook partners de vlaggen kunnen gebruiken, is in ‘koninklijk vlaggenland’ ongebruikelijk. Het betekent dat Harald’s vrouw, Koningin Sonja, ook de Koninklijke Standaard gebruikt, en Prinses Mette-Marit ‘meelift’ met Prins Haakon’s kroonprinselijke vlag.
De Koninklijke Standaard heeft een rood veld met in het midden een naar de broekingszijde gekeerde, klimmende, gekroonde leeuw in goud, in zijn klauwen een opgeheven zilveren bijl.
De vlag is gebaseerd op het middeleeuwse wapen van de Noorse koningen. Hij werd ingesteld bij het aantreden van Koning Haakon VII, op 18 november 1905.
De vlag is sindsdien onveranderd gebleven, in tegenstelling tot het koninklijke wapen. Na een lange geschiedenis vanaf de Middeleeuwen, was de leeuw op het wapen in 1905 gemoderniseerd en identiek aan de afbeelding op de Koninklijke Standaard. Het ontwerp was van schilder Eilif Peterssen.
Eilif Peterssen (1852-1928), portret uit 1876
In 1937 echter werd de leeuw op het wapen gestileerd, waardoor hij meer op de Middeleeuwse versie lijkt.
Rijkswapen van Noorwegen
Deze nieuwe ‘oude’ versie werd ontworpen door de staatsarchivaris Hallvard Trætteberg.
Die Middeleeuwse versie gaat terug tot Koning Haakon IV (1204-1263) en zijn zoon Koning Magnus VI (1238-1280), die de leeuw in hun wapen hadden, toen nog zonder kroon en bijl.
De opvolger van Magnus was zijn zoon Erik II (ook bekend als Eirik Magnusson) (1268-1299) en hij was de de eerste die de leeuw voerde mét kroon en bijl; hetzelfde wapen wat ook heden ten dage nog wordt gebruikt.
Vandaag viert Koning Harald V van Noorwegen zijn 82e verjaardag, een goede gelegenheid om de Noorse Koninklijke Standaard te hijsen.
Harald werd geboren op 21 februari 1937. Bij zijn geboorte waren er al twee oudere zusters in het gezin, de prinsessen Ragnhild en Astrid, maar omdat in Noorwegen vrouwen niet gerechtigd waren tot de troon, werd hij de beoogde troonopvolger en dus kroonprins.
Bij de dood van zijn vader, Koning Olav V, op 17 januari 1991, werd hij koning van Noorwegen.
Hij was toen inmiddels getrouwd met Sonja Haraldsen en had twee kinderen, Prinses Märtha-Louise (1971) en Prins Haakon (1973). Omdat ook bij Haakon’s geboorte nog steeds de zogenaamde Salische Wet gold, waarbij alleen mannen in aanmerking komen voor erfopvolging, werd hij de kroonprins.
De Salische Wet is in 1990 afgeschaft, waardoor nu ook vrouwen kunnen opvolgen. Aangezien Prins Haakon’s en zijn vrouw Prinses Mette-Marit’s oudste kind een dochter is, Prinses Ingrid Alexandra (2004), heeft zij nu ‘voorrang’ op haar jongere broer, Prins Sverre Magnus (2005).
De vlag
Wat koninklijke vlaggen betreft, is Noorwegen een overzichtelijk land, in tegenstelling tot sommige andere monarchieën, zoals Nederland of het Verenigd Koninkrijk.
Koninklijke Standaard van Noorwegen (1905-heden)
Er bestaan er slechts twee: de Koninklijke Standaard voor het staatshoofd en zijn/haar partner en de koninklijke onderscheidingsvlag voor de kroonprins/kroonprinses en zijn/haar partner. Deze laatste vlag is vrijwel gelijk aan de Koninklijke Standaard, het enige verschil is de vorm: hij is ingehoekt, zoals dat heet.
Koninklijke Standaard van de vermoedelijke troonopvolger (1905-heden)
Dat ook partners de vlaggen kunnen gebruiken, is in ‘koninklijk vlaggenland’ ongebruikelijk. Het betekent dat Harald’s vrouw, Koningin Sonja, ook de Koninklijke Standaard gebruikt, en Prinses Mette-Marit ‘meelift’ met Prins Haakon’s kroonprinselijke vlag.
De Koninklijke Standaard heeft een rood veld met in het midden een naar de broekingszijde gekeerde, klimmende, gekroonde leeuw in goud, in zijn klauwen een opgeheven zilveren bijl.
De vlag is gebaseerd op het middeleeuwse wapen van de Noorse koningen. Hij werd ingesteld bij het aantreden van Koning Haakon VII, op 18 november 1905.
De vlag is sindsdien onveranderd gebleven, in tegenstelling tot het koninklijke wapen. Na een lange geschiedenis vanaf de Middeleeuwen, was de leeuw op het wapen in 1905 gemoderniseerd en identiek aan de afbeelding op de Koninklijke Standaard. Het ontwerp was van schilder Eilif Peterssen.
Eilif Peterssen (1852-1928), portret uit 1876
In 1937 echter werd de leeuw op het wapen gestileerd, waardoor hij meer op de Middeleeuwse versie lijkt.
Rijkswapen van Noorwegen
Deze nieuwe ‘oude’ versie werd ontworpen door de staatsarchivaris Hallvard Trætteberg.
Die Middeleeuwse versie gaat terug tot Koning Haakon IV (1204-1263) en zijn zoon Koning Magnus VI (1238-1280), die de leeuw in hun wapen hadden, toen nog zonder kroon en bijl.
De opvolger van Magnus was zijn zoon Erik II (ook bekend als Eirik Magnusson) (1268-1299) en hij was de de eerste die de leeuw voerde mét kroon en bijl; hetzelfde wapen wat ook heden ten dage nog wordt gebruikt.
Vlagblog 