Oekraïne – Один рік і вісімнадцять тижнів війни / Een jaar en achttien weken oorlog

De tocht naar Moskou

Oorlogen zijn zelden voorspelbaar en de Russisch-Oekraïense oorlog is daar geen uitzondering op.
Afgelopen zaterdag keek de wereld verbaasd toe hoe Jevgeni Prigozjin, leider van het pro-Russische huurlingenleger, de Wagner-groep, zich plotseling tegen Rusland (lees: het Kremlin) keerde.

Jevgeni Prigozjin (1961) tijdens een van zijn vele videoboodschappen met achter hem de vlag van de Wagner-groep (screenshot)

Hoewel hij zich al maandenlang laatdunkend had uitgelaten over de strategieën en beslissingen van de Russische legertop, had hij er eind vorige week kennelijk opeens genoeg van.
Op vrijdag 23 juni beschuldigde hij de legerleiding van ‘leugens en corruptie’ en dat de oorlog ‘alleen maar goed is voor rijke Russen’ en dat het volk ‘van begin af aan is bedrogen door de elite’.
Ook werpt hij de legertop voor de voeten dat zijn troepen door het Russische leger in de rug zijn geschoten.
Het is duidelijk dat Prigozjin woedend is en hij gaat tot actie over.

Troepen van de Wagner-groep bezetten de Russische stad Rostov aan de Don (screenshot)

Met een deel van zijn leger bezette hij zaterdag de Zuid-Russische stad Rostov aan de Don (ruim 1 miljoen inwoners) en nam militaire bases in.

Een inwoner van Rostov die de soldaten van de Wagner-groep met muziek verwelkomt (screenshot)

De meeste inwoners leken niet onwelwillend tegen de overname te staan en veel Wagner-soldaten konden op een enthousiast welkom rekenen.

Tanks op de kruising van Budennovsky Avenue en Pushkinskaya-straat, bij het gebouw van de zuidelijke regionale afdeling voor juridische ondersteuning van het ministerie van Defensie (het voormalige Palace Hotel), in Rostov aan de Don (screenshot)

Daar bleef het niet bij. Na de inname begon hij aan een opmars naar het noorden, richting Moskou.

Eén van de neergeschoten helikopters in de buurt van Voronezj, ruim 560 kilometer te noorden van Rostov aan de Don (screenshot)

Onderweg werden zes Russische helikopters plus een vliegtuig, die de Wagner-groep onder vuur namen, uit de lucht geschoten, waarbij in totaal 13 à 15 mensen om het leven kwamen.
Het ging om twee gevechts- en vier transporthelikopters plus een Ilyushin Il-18 vliegtuig.

Het wrak van de Ilyushin Il-18 (© Operativniy ZSY)

De Russische president Poetin noemde in een inderhaast ingelaste televisie-toespraak Prigozjin’s actie ‘muiterij’ en ‘hoogverraad’ en sprak van een ‘dolkstoot in de rug’ en riep hij op de ‘gewapende opstand’ te beëindigen.
Toegangswegen tot Moskou worden ondertussen door het Kremlin versperd en het Rode Plein wordt overgenomen door het leger.
De opmars eindigde even plotseling als-ie begon: zaterdagavond, op zo’n 200 kilometer van Moskou, was voor Prigozjin het punt kennelijk gemaakt.

De opmars van de Wagner-groep op de kaart, met Krasnoe als het verst bereikte punt, voordat de colonne aan het begin van de avond weer rechtsomkeert maakte (© Institute for the Study of War)

Kennelijk was er contact geweest met Prigozjin, die in Rostov was achtergebleven, want Wit-Russische (Belarussische) media melden halverwege de avond dat president Loekasjenko tot een overeenkomst is gekomen met zijn oude vriend Prigozjin om de situatie te laten de-escaleren.
De overeenkomst houdt in dat Prigozjin een veilige afkomst naar Wit-Rusland (Belarus) wordt geboden en dat de Wagner-militairen niet vervolgd zullen worden.

Prigozjin (in de zwarte auto) wordt toegejuicht door inwoners bij zijn vertrek uit Rostov (screenshot)

Na zijn vertrek laat de Prigozjin weten dat hij de mars begon vanwege het ‘onrecht’ dat de Wagner-groep is aangedaan. Tevens wilde hij mensen in Moskou ter verantwoording roepen voor ‘de fouten’ die zijn gemaakt in de ‘speciale militaire operatie’. Dat hij de minister van Defensie, Sjojgoe, vervangen wil zien, is geen geheim.
Tevens, zo zei hij, zijn door de tocht naar Moskou ‘ernstige veiligheidsproblemen’ aan het licht gekomen, doordat het de Wagner-groep lukte alle militaire infrastructuur langs de route te blokkeren.
En voor hem ‘last but not least’: de tocht was volgens hem ook bedoeld om te voorkomen dat zijn huurlingenleger wordt opgedoekt en bij het reguliere Russische leger wordt gevoegd.

De zwarte vlag van de Wagner-groep, het gouden randschrift (in een zwarte rand) bovenin luidt: ЧВК Вагнер (PMC Wagner = Privé Militaire Compagnie Wagner), onderin vier woorden, Кровь, честь, родина, отвага (Bloed, eer, vaderland, moed), een vijfpuntige gouden ster rust op een zwart kruis pattée (in dit geval met ronde uiteinden, wat heraldisch een ‘croix pattée alésée arrondie’ heet, tussen de armen van het kruis twee gekruiste gouden dolken, dit alles op een cirkelvormig rood veld

Ondertussen lijkt één ding duidelijk: Poetin’s autoriteit is ernstig aangetast, iets dat hem in zijn drieëntwintig jaar lange positie aan de top, niet eerder is overkomen.
Waar dat o.a. uit bleek, was het aantal vliegbewegingen op zaterdag van privéjets die van Moskou wegvlogen. Het grootste deel van de eigenaars bestaat zonder twijfel uit de rijke kliek oligarchen, waarvan Poetin het kopstuk is.

Voorkennis

De bizarre gebeurtenissen kregen gisteren een onverwacht vervolg toen bekend werd dat verschillende ‘hoge Amerikaanse ambtenaren’ door de Amerikaanse inlichtingendiensten gebriefd waren over voorkennis van een Russische generaal aangaande Prigozjin’s acties en deze ook steunde.

Generaal Sergei Surovikin (1966) (fotograaf onbekend)

Het zou gaan om generaal Sergei Surovikin, tot en met januari dit jaar de hoogste bevelhebber in Oekraïne.
Hij zou o.a. verantwoordelijk zijn voor de verdedigingslinies die het Russische leger heeft opgeworpen langs de frontlijn, in verband met het verwachte tegenoffensief van Oekraïne.
Hoewel hij als bevelhebber werd vervangen heeft hij als plaatsvervangend commandant nog steeds invloed op de Russische oorlogsstrategie en kennelijk is hij geliefd bij zijn manschappen.*

Sergei Sjojgoe, de Russische minister van Defensie (1955) en Valery Gerasimov (1955), de stafchef van het leger (© Ministerie van Defensie van de Russische Federatie)

Ook zouden er aanwijzingen zijn dat meer generaals op de hoogte zouden zijn geweest van Prigozjin’s plannen om de legertop vervangen te krijgen.
Mocht dit waar zijn, dan lijken er achter de schermen meer spanningen te zijn tussen aanhangers van Prigozjin en volgelingen van de officiële Russische defensielijn onder leiding van Sergei Sjojgoe, de minister van Defensie en generaal Valery Gerasimov, de chefstaf.

*Gisteravond meldde de onafhankelijke krant Moscow Times op basis van twee anonieme bronnen bij defensie dat generaal Surovikin zou zijn gearresteerd.
Het bericht werd bevestigd door een Russische blogger die wist te melden dat de arrestatie al op zondag plaatsvond.

Raketaanval Kramatorsk

Op dinsdagavond werd bij een Russische raketaanval op Kramatorsk het drukke pizza-restaurant de Ria Lounge vol geraakt. De voorlopige balans: tien doden (waaronder vier kinderen) en zo’n zestig gewonden.
Kramatorsk is de grootste stad van de oostelijke Donbas-regio die nog onder Oekraïens gezag staat.

Ligging van Kramatorsk in het deel van de Donbas dat nog onder Oekraïense controle staat (© Institute for the Study of War)

Rusland beweert (zoals te doen gebruikelijk) dat zijn leger alleen militaire doelen aanvalt en dat de raketaanval gericht was op een legerpost in Kramatorsk.

Beeld van kort na de aanslag van dinsdagavond (screenshot)

President Zelensky zei in een videoboodschap : “Dergelijke terreur bewijst ons en de hele wereld keer op keer dat Rusland voor al zijn daden maar één ding verdient: een nederlaag en een tribunaal.”

De Russische raketaanval veroorzaakte enorme schade… (screenshot)

Het reddingswerk naar slachtoffers die nog onder het puin liggen ging gisteren de hele dag door.
’s Middags werd bekend dat er een man was opgepakt die verdacht wordt van hulp aan het Russische leger bij de raketaanval. Hij zou van tevoren filmpjes hebben gemaakt van de pizzeria en de Russen hebben ingelicht over de populariteit van het restaurant.

…en kostte zeker tien mensen het leven, meer als zestig mensen raakten gewond (screenshot)

De vlag

Vlag van Oekraïne (1992-heden)

De vlag van Oekraïne bestaat uit twee even brede horizontale banen van blauw en geel.

Er zijn voldoende aanwijzingen dat de kleuren blauw en geel van de vlag ver terug gaan, zelfs tot de 15e eeuw. De kleuren gaan er echter pas echt toe doen wanneer de twee keizerrijken waar Oekraïne onderdeel van uitmaakte (het Russische en het Oostenrijks-Hongaarse), ophouden te bestaan.

Ook in 1918/1919 lag Oekraïne (toen de West-Oekraïense Nationale Republiek) onder vuur, zoals op deze prent wordt weergegeven: een Russische bolsjewiek in het noorden, een Rus van het Witte Leger (anti-sovjet) in het oosten met de Russische vlag met dubbelkoppige adelaar, een Poolse soldaat (liggend) naast een Hongaarse (in het rood) in het westen en twee Roemeense soldaten in het zuiden; we zien in het midden een vroege afbeelding van de Oekraïense vlag, de tekst onderin luidt “Wereldvrede in Oekraïne” (publiek domein)

De West-Oekraïense Nationale Republiek gebruikt tussen 1918 en 1919 de blauw-gele vlag. De vlag wordt gecontinueerd  bij het samengaan van de twee Oekraïnes tot de Oekraïense Staat.

Tot aan 1949 heeft Oekraïne als Russische sovjet-republiek verschillende variaties van egaal rode vlaggen met de letters YCCP (Ukrayinskaya Sotsialisticheskaya Sovetskaya Respublika – oftewel Socialistische Sovjet Republiek Oekraïne) erop.

In 1949 krijgen alle Russische republieken een vlag-‘make-over’, variaties op de vlag van de Sovjet-Unie met eigen accenten. Die van Oekraïne heeft een blauwe balk aan de onderkant.

Vanaf 1990, dus nog vóór de onafhankelijkheid, wordt de blauw-gele vlag her en der al aarzelend waargenomen. Met het opnieuw zelfstandig worden, wordt de vlag officieel ingevoerd. Wettelijke status krijgt de vlag op 28 januari 1992.
De eerste vlag die ooit boven het Verchovna Rada (het Oekraïnse parlement) wapperde is nu in het parlementsmuseum te zien.

Het blauw in de vlag symboliseert de hemel, het geel de uitgestrekte tarwevelden.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA
De tentoongestelde ‘eerste’ vlag in het parlementsmuseum van Oekraïne (© rada.gov.ua)

Symbool

Sinds het begin van de Oekraïense oorlog op 20 februari 2022, is de nationale vlag een symbool van hoop en verzet geworden.

Oekraïense troepen met de nationale vlag (© mil.gov.ua)

ЧВК