Drie vlaggen vandaag. Vlag 1:

Een jubileum waar drie dagen geleden met Koningsdag reeds bij stilgestaan werd, maar vandaag is het dan echt op de kop af tien jaar geleden dat kroonprins Willem-Alexander koning werd.

Cijfers

Begon zijn koningschap met hoge cijfers, de laatste paar jaar zijn zijn populariteit en steun voor de monarchie in het algemeen afgenomen.
Bij zijn aantreden was het vertrouwen in de koning 75%. In de jaren daarna stegen de cijfers, met 2018 als ‘topjaar’, met maar liefst 85%.
Vanaf het eerste corona-jaar (2020) was er een daling naar 75%, net zo hoog als het begin van zijn koningschap.

Door de beperkingen tijdens de pandemie daalden de cijfers verder, nog ‘geholpen’ door corona-uitglijders als de Griekenland-reis (terwijl thuisblijven het devies was) en het verjaardagsfeestje voor Kroonprinses Amalia met teveel gasten.
Daardoor zakte het vertrouwenscijfer in 2021 naar 63% en in 2022 naar het voorlopige dieptepunt van 54%. Dit jaar lijkt het zich te stabiliseren en is het cijfer 55%.
Als we enigszins uitzoomen is het duidelijk dat de verminderde populariteit in een groter plaatje past: het vertrouwen in overheden is de laatste jaren navenant afgenomen.

Lange termijn

Zoals zijn moeder vóór hem, heeft de koning aangegeven dat het koningschap iets van de lange termijn is, dat bezwaarlijk beoordeeld kan worden op ‘dagkoersen’. Wordt vervolgd dus.

In tien jaar tijd is Willem-Alexander in zijn rol gegroeid, volgens 60% van de bevolking.
Het werk van een monarch is altijd zeer uiteenlopend en dat is ook bij hem niet anders: op het netvlies staat in ieder geval de MH-17 herdenking van 23 juli 2014 op de vliegbasis Eindhoven, waar de eerste veertig slachtoffers van de vliegramp uit Oekraïne werden gerepatrieerd, waarbij naast 1.200 nabestaanden, ook de koning, koningin, premier Rutte en commissaris van de Koning in Noord-Brabant, Wim van de Donk aanwezig waren.

Staatsbezoeken

Naast de vele streek- en werkbezoeken in den lande zijn in- en uitgaande staatsbezoeken bij uitstek momenten waarbij het koningspaar zich inspant als gastheer en -vrouw, dan wel ons land vertegenwoordigd in het buitenland, waarbij een koning en een koningin toch nét wat meer aandacht genereren.

Wat uitgaande staatsbezoeken betreft: dat waren er inmiddels zesentwintig, met de zevenentwintigste (België) gepland voor 22 tot en met 23 juni.
Voor inkomende staatsbezoeken staat de teller op acht, de laatste was die van de Franse president Macron.

Troonrede

Een jaarlijks terugkerende taak is het uitspreken op de derde dinsdag in september (Prinsjesdag), van de door de regering opgestelde troonrede, ten overstaan van een gezamenlijke vergadering van beide Kamers van de Staten Generaal, waarin het zittende kabinet terugkijkt op het achterliggende jaar en plannen bekendmaakt voor de komende periode.

Naast het politieke verhaal is dit een dag waarop alle pracht en praal van de monarchie getoond worden: paleis, koetsen, paarden, rijtoer, lakeien, uniformen, galakleding, troonzetels en een balkonscène.

Een ander jaarlijks terugkerende plechtigheid is het leggen van de eerste krans bij het Monument op de Dam in Amsterdam tijdens de Nationale Dodenherdenking op 4 mei.

Van plechtig naar vrolijk op 5 mei, Bevrijdingsdag, waarbij Koning en Koningin traditiegetrouw aanwezig zijn bij het Bevrijdingsconcert in Amsterdam op een ponton in de Amstel.

Beëdigingen en audiënties

Woendagochtenden zijn doorgaans gereserveerd voor beëdigingen van nieuwe ambassadeurs (binnen- en buitenland) of raadsheren, advocaten-generaal en staatsraden bij de Hoge Raad der Nederlanden.
Ook veel audiënties van bezoekende buitenlandse hoogwaardigheidsbekleders zijn op woensdag.

Lid van de regering

Volgens de Grondwet is de Koning lid van de regering. Dat houdt in dat hij alle wetten en Koninklijke besluiten ondertekent en internationale verdragen bekrachtigt.
Het zorgt er ook voor dat de Koning de premier iedere maandag op bezoek krijgt en ministers en staatssecretarissen benoemt en ontslaat en dat zij ten overstaan van het staatshoofd worden beëdigd.
Daarnaast is hij formeel voorzitter van de Raad van State, hoewel deze functie puur ceremonieel is, de dagelijkse leiding is in handen van de vice-voorzitter (momenteel Thom de Graaf).

Nieuwjaarsontvangsten en Diplomatendiners

Vaste prik zijn ook de Nieuwjaarsontvangsten in het Koninklijke Paleis in Amsterdam, half januari, één voor Nederlandse genodigden en één voor buitenlandse diplomaten en vertegenwoordigers van in Nederland gevestigde internationale organisaties.

Halverwege het jaar, doorgaans in juni, is er het Diplomatendiner, eveneens in het Koninklijk Paleis.

Koningsdag

Tien jaar geleden veranderde Koninginnedag in Koningsdag, maar een grote verandering was het niet, de datum ging van 30 april (de verjaardag van wijlen Koningin Juliana) naar 27 april, de verjaardag van Willem-Alexander.
Na de ‘magere’ coronajaren is Koningsdag weer ‘normaal’ zij het dat de veiligheidsmaatregelen inmiddels een uitdaging zijn, na bedreigingen van de Mocro-maffia aan het adres van de Prinses van Oranje.

Oranje Fonds

Bij hun huwelijk in 2002 ontvingen Willem-Alexander en Máxima het Oranje Fonds als huwelijksgeschenk. Dit fonds verstrekt financiële middelen om de sociale kant van de samenleving te versterken, jaarlijks heeft het fonds 26 miljoen euro te besteden.
Koning en Koningin zijn beschermheer en beschermvrouwe van het Oranje Fonds.

Het budget is afkomstig uit de opbrengsten van de Nationale Postcode Loterij en De Lotto, de rest is afkomstig uit giften van particulieren en bedrijven.
Begunstigden zijn “buurthuizen, jongerencentra en ouderensociëteiten, opvanghuizen en projecten begeleid wonen, vrijwillige hulpdiensten, thuiszorg, mantelzorg en maaltijdvoorzieningen voor ouderen, instellingen voor verslavingszorg en opvang voor dak- en thuislozen, peuterspeelzalen en speel-o-teken, zelforganisaties van bijvoorbeeld ouderen, etnische minderheden, vrouwen en homoseksuelen, alsmede reclassering en maatschappelijk advies- en informatiewerk”.
Ook de landelijke vrijwilligersdag NL DOET wordt door het Oranje Fonds georganiseerd en Koning en Koningin zijn dan altijd van de partij.

Rangorde naar jaar per monarchie

Tien jaar is een mooi jubileum, maar voor monarchieën niets bijzonders, de vorig jaar overleden Britse Koningin Elizabeth II was daar een goed voorbeeld van: zij zat sinds 6 februari 1952 maar liefst 70 jaar, 7 maanden en 1 dag op de troon.

Was hij vergeleken met 26 andere monarchieën op 30 april 2013 nog de hekkensluiter, momenteel is Willem-Alexander inmiddels gestegen naar de 16e plaats en is het Verenigd Koninkrijk van de 1e naar de 27e plaats gezakt.
Hieronder staan ze op een rijtje met de datum van aantreden:

1. Brunei – Sultan Hassanal Bolkiah (4-10-1967)
2. Denemarken – Koningin Margrethe II (14-1-1972)
3. Zweden – Koning Carl XVI Gustaf (15-9-1973)
4. Eswatini – Koning Mswati III (25-4-1986)
5. Liechtenstein – Vorst Hans Adam II (13-11-1989)
6. Noorwegen – Koning Harald V (17-1-1991)
7. Lesotho – Koning Letsie III (7-2-1996)
8. Jordanië – Koning Abdoellah II (7-2-1999)
9. Marokko – Koning Mohammed VI (23-7-1999)
10. Luxemburg – Groothertog Henri (7-10-2000)
11. Bahrein – Koning Hamad bin-Isa al-Khalifa (14-2-2002)
12. Cambodja – Koning Norodom Sihamoni (14-10-2004)
13. Monaco – Prins Albert II (6-4-2005)
14. Tonga – Koning Tupou VI (27-9-2006)
15. Bhutan – Koning Jigme Singye Wangchuck (14-12-2006)
16. Nederland – Koning Willem-Alexander (30-4-2013)
17. België – Koning Filip (21-7-2013)
18. Qatar – Emir Tamin bin-Hamad al-Thani (25-6-2013)
19. Spanje – Koning Felipe VI (19-6-2014)
20. Saoedi-Arabië – Koning Salman (23-1-2015)
21. Thailand – Koning Rama X (13-10-2016)
22. Maleisië – Koning Abdullah van Pahang (31-1-2019)¹ 
23. Japan – Keizer Naruhito (1-5-2019)
24. Oman – Sultan Haitham bin-Tariq al-Said (11-1-2020)
25. Koeweit – Emir Nawaf al-Ahmad al-Jaber al-Sabah (29-9-2020)
26. Verenigde Arabische Emiraten – Emir Mohammed bin-Zayed al-Nahyan van Abu Dhabi (13-5-2022)²
27. Verenigd Koninkrijk – Koning Charles III (8-9-2022)³

¹ Maleisië is een federale monarchie waarbij het koningschap bij toerbeurt door een van de negen sultans wordt waargenomen, telkens voor een periode van vijf jaar
² De Verenigde Arabische Emiraten bestaan uit zeven emiraten, waarvan Abu Dhabi de grootste is, de sultan van dit emiraat vervult tevens de rol van staatshoofd (president), terwijl de emir van Dubai zowel minister-president, vicepresident als minister van Defensie is
³ De Britse koning is de monarch van de vier landsdelen Engeland, Wales, Schotland en Noord-Ierland, maar ook staatshoofd van de volgende Gemenebestlanden: Antigua en Barbuda, Australië, de Bahama’s, Belize, Canada, Grenada, Jamaica, Nieuw-Zeeland, Papoea-Nieuw-Guinea, Saint Kitts en Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent en de Grenadines, de Salomonseilanden en Tuvalu

De vlag

Tot en met 1908 zagen de koninklijke vlaggen er totaal anders uit. Er waren toen drie modellen: de Koninklijke Standaard (de Nederlandse vlag met het Rijkswapen op de witte baan), een vlag voor de Prinsen der Nederlanden (de Nederlandse vlag met het Rijkswapen op een oranje achtergrond op de witte baan) en een vlag voor de Prinsessen der Nederlanden (bijna gelijk aan die van de Prinsen, alleen in dit geval ingesneden of ingehoekt).

Dit veranderde allemaal in 1908 op voordracht van Prins Hendrik, de prins-gemaal van Koningin Wilhelmina. Hij interesseerde zich erg voor heraldiek en hij liet in 1902, kort na zijn huwelijk, al weten een voorstander te zijn van een ander, traditioneler systeem van koninklijke vlaggen.

Hij moest nog even geduld uitoefenen, maar vanaf 1908 ging generaal-majoor F.H.A. Sabron, die veel heraldische kennis bezat, met het verzoek aan de slag en vanaf 27 augustus 1908 deden de modellen zoals we ze nu nog kennen, hun intrede, middels Koninklijk Besluit nr. 87.

Van alle koninklijke vlaggen is de Koninklijke Standaard de bekendste, hij wordt gevoerd door het staatshoofd, een oranje vierkant met een blauw kruis, met in het midden het Rijkswapen (tevens Koninklijk Wapen), omgeven door het kruis en het lint van de Militaire Willems-Orde.

De standaard en de onderscheidingsvlaggen voor geboren leden van het Koninklijk Huis zijn altijd oranje met een blauw kruis, waarbij de vlag van de vrouwelijke leden is ingesneden (dit wordt ook wel ingehoekt genoemd), waardoor er een vlag met twee punten ontstaat.

De aangehuwde leden van het Koninklijke Huis voeren een onderscheidingsvlag met de kleuren precies andersom, dus: een blauwe vlag met een oranje kruis. Ook hier geldt: de vlag voor de vrouwelijke leden is ingesneden of ingehoekt.

De Koninklijke Standaard heeft alle kwartieren ‘beladen’, zoals dat heet, waarmee bedoeld wordt dat elk van de vier vakken een symbool heeft (de jachthoorn van het Huis Oranje).

Andere onderscheidingsvlaggen lijken op het eerste gezicht wellicht ook vierkant, maar ze onderscheiden zich van de Koninklijke Standaard door hun maat, een verhouding 5:6. Verder zijn ze met slechts twee symbolen beladen, altijd aan de broekings- of mastzijde, tenzij er sprake is van een prins-gemaal, waarvan we er in Nederland een aantal hadden: Prins Hendrik, Prins Bernhard en Prins Claus. Hieronder een aantal vlaggen om het wat aanschouwelijker te maken:

In het geval van Koningin Máxima’s onderscheidingsvlag  zien we de jachthoorn van Oranje bovenin en de burcht uit het wapen van haar familie, Zorreguieta, onderin.