De vereniging van het hertogdom Bretagne met de Kroon van Frankrijk was het hoogtepunt van een politiek proces dat aan het einde van de 15e eeuw begon in de nasleep van de Guerre Folle (De Gekke Oorlog) (1485-1488).
Het resulteerde in het Verbindingsverdrag van 13 augustus 1532 en de aansluiting van het hertogdom bij het Koninkrijk Frankrijk.
Het Hertogdom Bretagne genoot een grote mate van autonomie, waarbij de hertogen van Bretagne de status van vorst hadden. Bretagne was grotendeels neutraal tijdens de Honderdjarige Oorlog (1337-1453), waarbij claims op de Franse troon werden bevochten door de Huizen van Valois en Plantagenet (Anjou).
In de tweede helft van de 15e eeuw was de incompetente Bretonse hertog Frans II van Montfort niet opgewassen tegen de toenemende macht van de Franse koningen Lodewijk XI en zijn opvolger Karel VIII.
Gedwongen tot oorlog, werd hertog Frans door de Fransen verslagen in 1477.
In het vredesverdrag (het Verdrag van Le Verger) werd bepaald dat hertog Frans tot zijn dood kon aanblijven, maar dat zijn opvolger zich onder de Kroon van Frankrijk diende te plaatsen, waarbij Bretagne nog steeds een aanzienlijke mate van autonomie genoot.
Die opvolger was zijn dochter Anna, die op haar 12e was uitgehuwelijkt aan de Franse koning Lodewijk XII, waardoor zij naast hertogin van Bretagne ook koningin-gemalin van Frankrijk werd.
Als hertogin van Bretagne werd ze na haar dood opgevolgd door haar zoon Frans III.
Diens zus, Claude, werd uitgehuwelijkt aan een achterneef van de Franse koning.
Deze Frans I, de hertog van Angoulême, werd na de dood van Lodewijk XII (die dus Frans’ schoonvader was), koning van Frankrijk, waardoor zijn vrouw Claude koningin-gemalin werd, net als haar moeder.
Het was tijdens de regeringsperiode van hertog Frans III (1524-1536), dat Bretagne definitief bij Frankrijk werd gevoegd middels het eerdergenoemde Verbindingsverdrag van 13 augustus 1532, waardoor Bretagne een Frans kroondomein werd.
Frans III stierf in 1536, vanaf die tijd waren de Franse koningen tevens hertogen van Bretagne, de eerste koning met deze dubbele titel was Hendrik II.
Deze situatie zou van kracht blijven tot aan 1792, toen er een einde kwam aan het Koninkrijk Frankrijk tijdens de woelige jaren van de Franse Revolutie, waarna het departementaal systeem werd ingevoerd.
De vlag
De Bretonse vlag bestaat uit negen horizontale banen van afwisselend zwart en wit (vijf zwarte en vier witte). Op een wit kanton staan elf gestileerde hermelijnstaarten afgebeeld.
De vlag wordt Gwenn-ha-du (Wit en zwart) genoemd.
Gezien de lange geschiedenis van Bretagne, eerst als hertogdom en vanaf 1792 als departement, zou men kunnen denken dat de Bretonse vlag al eeuwenlang meegaat, maar dat is niet het geval.
Hoewel de hermelijnstaarten zeker historisch zijn, zijn ze pas in 1923 bijeengebracht met de zwart-witte banen.
Ontwerper van de vlag is Morvan Marchal (1900-1963), die als fanatiek nationalist lid was van de Union Régionaliste Bretonne, een conservatieve beweging die zich inzette voor het behoud van de Bretonse culturele identiteit en taal en regionale onafhankelijkheid nastreefde.
De vlag die Marchal in 1923 ontwierp was gemodelleerd naar de Amerikaanse vlag: een kanton + horizontale banen.
De gebruikte symbolen zijn echter veel ouder dan die van de Amerikaanse vlag.
De elf gestileerde hermelijnstaarten kwamen van de vroegere vlag en wapen van het Hertogdom Bretagne: een wit veld met achtentwintig van deze zwarte staarten. We zien de vlag hieronder:
Hermelijnstaarten komen we vaak tegen in de heraldiek (wapenkunde), maar kennen we ook van k(r)oningsmantels, waar de randen en voering vaak van daadwerkelijke hermelijnstaarten en de wintervacht van het roofdiertje was vervaardigd.
Zo is bijvoorbeeld de Nederlandse koningsmantel afgezet met hermelijnstaarten.
In de heraldiek worden de staarten op allerlei manieren afgebeeld, pluriformiteit is eerder de norm dan de uitzondering, zoals de afbeelding hieronder laat zien.
De negen horizontale balken of strepen symboliseren de negen verschillende historische bisdommen van Bretagne.
De vijf zwarte balken staan voor de Gallo- en Franstalige bisdommen Dol, Nantes, Rennes, Saint-Malo en Saint-Brieuc, de witte voor de Bretonstalige bisdommen Trégor, Léon, Cornouaille en Vannes.
De vlag werd in de jaren ’20 en ’30 van de vorige eeuw geadopteerd door verschillende Bretonse nationalistische en culturele groepen.
De populariteit van de vlag nam vanaf de Tweede Wereldoorlog vanwege het nationalistische karakter sterk af en het duurde tot de jaren ’60 voordat de interesse in de vlag weer toenam, omdat de automatische link met separatisme naar de achtergrond verdween.
Sindsdien begon de vlag aan een gestage opmars en werd ze in brede kring populair in de regio, zodat Gwenn-ha-du tegenwoordig overal in het straatbeeld te zien is, ook bij overheidsgebouwen en aan boord van schepen.
Aangezien de Bretonse vlag nooit officieel is beschreven, komt ze met verschillende variaties van hermelijnstaarten voor, hoewel het aantal van elf sinds de jaren ’70 gestandaardiseerd lijkt te zijn.
Vlagblog 